Omgevingsplan

Doe mee met de praktische leergang ‘Zelfstandig werken aan het nieuwe omgevingsplan’!

Waarom?

Gemeenten zijn veel te afhankelijk geworden van stedenbouwkundige bureaus. Veel kennis is de afgelopen 15 jaren wegbezuinigd en uitbesteed. Dat is erg jammer. Deze tijd vraagt sterkere gemeenten, gemeenten die weer regie voeren over de ruimtelijke invulling en indeling. 

Het is voor een gemeente ook heel belangrijk om zelf regie te hebben over de inhoud en structuur van het nieuwe omgevingsplan. Dat kun je niet alleen overlaten aan stedenbouwkundige bureaus. In 10 praktijksessies ga je met je collega’s bouwen aan jullie nieuwe basisstructuur voor het nieuwe omgevingsplan. Zo krijg je beetje bij beetje kennis van de opbouw en de structuur van het nieuwe omgevingsplan. Dit is nodig om weer regie te krijgen in de planvorming binnen de fysieke leefomgeving van de gemeente. Je hoeft zo niet meer voor elk wissewasje naar een stedenbouwkundig bureau. 

Hoe?

• elke 2 weken, 2 uren praktische sessies in het gemeentehuis
• in kleine, behapbare stappen door het Bkl, Bruidsschat, bestemmingsplannen en verordeningen
• elke stap achteraf na te lezen in ons platform, in je eigen tempo
• toegepast op de gemeentelijke praktijk
• maximaal 10 deelnemers per sessie

Download de cursus-brochure of bel Marian Harberink rechtstreeks (06 – 520 22827).

(cursus omgevingsplan)

Waarom omgevingsjuristen zo voorzichtig zijn? Omdat we dat geleerd hebben. Het is aangeleerd gedrag. ‘Ja, zet in beginsel er maar voor, je weet nooit‘. Of het gebruik van vage terminologie, zoals ‘onevenredige aantasting van waarden‘. Ja, we leven in een indekcultuur. Juristen, maar ook andere RO-medewerkers bij gemeenten, zijn vooral om die reden bang om fouten te maken. Zo jammer!

Zonder fouten kun je nooit een goede adviseur worden. Creatief denken en vooral ook buiten je vakgebied, helpt enorm bij het bedenken van oplossingen voor het omgevingsplan.

De cursus ‘Stedenbouw voor professionals‘ in Tilburg heeft mij enorm geholpen om buiten juridische terminologie en grenzen te denken. Ik heb die cursus van 9 maanden in 2017 gevolgd. ‘Denk nou een buiten die stomme bestemmingsplangrenzen!‘ kreeg ik te horen van de stedenbouwkundige. Ik vond het erg confronterend. Je denkt immers dat je het als omgevingsjurist allemaal wel weet. Je hebt immers al zoveel bestemmingsplannen gemaakt. Die opmerking heeft me enorm vooruit geholpen. Wat ook heeft geholpen tijdens die cursus, het leren en durven tekenen op kalkpapier. Huh? Dat heb je als jurist toch niet nodig? Hoe dan? Teken maar eens een werkingsgebied. Serieus, het maakt je een stuk creatiever.

Ook van ondernemers en wethouders heb ik veel geleerd. Die gaan namelijk heel glazig kijken als jij met een uitgebreid en tot achter de komma uitgewerkt juridisch advies komt. Ze snappen er niets van.

Dat geldt ook voor het omgevingsplan vanaf 1 januari 2024. Dit tijdelijke deel zit vol met vage terminologie uit de Bruidsschat en bestemmingsplannen. Zeg nou zelf: begrijp jij deze wirwar?

Bij de Raad van State sneuvelen ook regelmatig bestemmingsplannen door onduidelijke terminologie, zoals in een uitspraak van 6 december 2023. (r.o. 10.3) In dit geval omdat een gemeente nog een nieuwe voorwaarde creëert in een planregel. Onnodig moeilijk en in dit geval in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel.

Het nieuwe omgevingsplan is een mooie kans om met vage terminologie en complex lopende zinnen te stoppen. Laten we als omgevingsjuristen eens kritisch naar ons zelf kijken. We kunnen best veel leren van regelanalisten en andere professionals die heel anders naar het omgevingsplan kijken.

Rokende houtkachels via omgevingsplan beteugelen?

Steeds meer inwoners van woonwijken ervaren overlast van rokende houtkachels. Ze ervaren stank van rook en vinden dat hinderlijk. Bij de gemeente (of omgevingsdienst) worden dan ook steeds meer verzoeken om handhaving ingediend om hier wat tegen te doen.

Bij het opstellen van het nieuwe omgevingsplan, zoals bij het ontwerpen van de regels in het casco, is het belangrijk om als gemeente stil te staan bij wat er allemaal geregeld moet worden (of niet). De gemeente hoeft immers niet alles te regelen. Neem dan ook niet klakkeloos regels over.

Vanaf 1 januari 2024 is via de Bruidsschat (BS) een tweetal artikelen in het tijdelijk deel van het omgevingsplan terecht gekomen die relevant zijn voor dit onderwerp. Deze artikelen hebben betrekking op de specifieke zorgplicht voor de gebruiker van een bouwwerk en/of een open erf of terrein. Dit zijn:

• artikel 22.18 BS (Specifieke zorgplicht gebruik bouwwerk)
• artikel 22.20 BS (Specifieke zorgplicht staat en gebruik open erven en terreinen)

Deze artikelen zijn zogenoemde ‘kapstok’-voorschriften die de gemeente kan gebruiken wanneer het gebruik van een bouwwerk of open terrein leidt tot hinder en overlast, zoals bij rokende houtkachels het geval kan zijn. Het gaat hier om het beschermen van de volksgezondheid en om onrechtmatige hinder tegen te gaan.

In een uitspraak van de Afdeling van 22 november 2023 (no. 202202840/1/R3) was iets dergelijks aan de hand. Een inwoner had bij het college van B&W meerdere malen verzocht om handhavend op te treden tegen stankoverlast door het stoken van een houtkachel. In deze uitspraak wordt onder meer duidelijk dat het aantonen van onrechtmatige hinder door de gemeente, niet eenvoudig is. Hinder van rook ervaren wil nog niet zeggen, dat het ook onrechtmatig is:

“In de rapporten over de controles van 10 oktober en 5 november is geconstateerd dat er is gestookt in strijd met de stookwijzer. Het college heeft zich echter op grond daarvan niet op het standpunt kunnen stellen dat daarom al sprake was van overmatige hinder (…).” Lees meer in r.o. 2 van deze uitspraak.

Tip voor nieuw omgevingsplan: vraag je allereerst af of je dit onderwerp specifiek wil regelen in het nieuwe omgevingsplan. Zo ja, maak er dan specifieke regels van met bijvoorbeeld maximale uitstoot in waarden die gemeten kunnen worden. Met als oogmerk: het beschermen van de gezondheid van omwonenden. Maak het vooral klein. Dat wil zeggen: behapbaar voor de praktijk van de handhaver en de jurist van de gemeente. Algemene termen in regels gebruiken lijkt veiliger, maar zijn over het algemeen slechter handhaafbaar. De normen moeten objectief te meten zijn. Ze zijn anders niet goed werkbaar voor de praktijk. In dat geval: niet opnemen. Je kunt dan net zo goed de twee kapstok-bepalingen laten staan.

–> Doe mee met de oefensessies ‘Zo ruim je de Bruidsschat op!‘. Lees meer.

Omgevingswet, meer een IT-project dan wetgeving. Vragende gezichten kijken me aan. Hoezo, geen wetgeving? Het is toch een wet?

Degenen die al enige tijd bezig zijn met het bouwen of ontwerpen van een casco-omgevingsplan voor het nieuwe omgevingsplan, zullen het grotendeels met me eens zijn. Het is een vreemde ervaring. In het begin keek ik er vooral naar met een juridische blik. Gaandeweg, vooral toen we met de software gingen werken, werd dat beeld anders.

Het neerzetten van een casco in software heeft heel veel te maken met de architectuur ervan en de koppeling met werkingsgebieden. Wat is de handigste manier? In de meeste casco’s zijn veel activiteiten en functies losgetrokken. Ze kunnen in een apart hoofdstuk zijn opgenomen. Als jurist is het vreemd om zo’n casco te doorgronden. Vooral omdat je bestemmingsplannen gewend bent. Voor de software en de koppelingen kan het juist handig zijn om scheidingen aan te brengen en korte artikelen te gebruiken. Je moet zowel denken aan de juridische structuur en samenhang als ook aan de digitale structuur. Dit zijn twee aparte werelden. De kunst is om die werelden te combineren.

Vergeet de praktijk niet. En kun je de structuur uitleggen? Begrijp je wat er in staat? Is het omgevingsplan goed leesbaar en begrijpelijk voor de gebruiker? Zit er nog juridische samenhang in? Voldoet het ook aan het rechtszekerheidsbeginsel of zit het omgevingsplan boordevol open en vage normen die onduidelijkheid creëren?

Denk eraan dat het in de praktijk nog steeds gaat om het gebruik van gronden of het bouwen van een bouwwerk. Heb ik een vergunning nodig? Moet ik een melding doen voor mijn bedrijf? Het zijn praktische vragen van de gebruiker die het omgevingsplan moet kunnen beantwoorden. Regelanalisten kunnen een omgevingsplan onnodig moeilijk maken en denken niet aan de praktijk. Probeer hier evenwicht in te vinden. Het digitale omgevingsplan moet dienstbaar zijn aan mensen, en niet andersom!

Lees meer in het interview op Omgevingsweb.nl.