casco omgevingsplan

Ook zo’n hekel aan juridisch geneuzel?

Als omgevingsjurist zeg ik volmondig JA! Heel irritant, juristen die zich verschuilen achter regels en die geen vertaling kunnen maken naar de bouw- of RO-praktijk. Tja, ik ben zelf ook ooit zo begonnen.

Hoewel juridische haarkloverij erg vervelend is, dreigt het met het omgevingsplan de andere kant op te gaan. Er is nauwelijks aandacht voor de juridische kant van het omgevingsplan. Zoals ik eerder heb aangegeven zien wij de Omgevingswet als een groot ICT-project van het Rijk. De nadruk ligt vooral op aansluiting op het DSO-LV en op Toepasbare regels. Er zijn zelfs gemeenten die het omgevingsplan ontwerpen vanuit de Toepasbare regels. Het gemak voor de gebruiker – lees: de burger – staat immers centraal. Dus zoveel mogelijk Jip-en-Janneke-taal.

Wat op de loer ligt is dat de juridische samenhang in het omgevingsplan verdwijnt. En dat is wel zorgelijk. Het is namelijk niet goed voor de gemeentelijke praktijk. Een omgevingsplan is in essentie een juridisch instrument op grond van de Omgevingswet. De basale vragen die vanuit de praktijk komen, zoals ‘Mag ik daar bouwen?’ of ‘Kan dat pand gebruikt worden voor mijn winkel?’ blijven bestaan, ondanks alle digitalisering. Ook voor de handhavers buiten is duidelijkheid in regels van belang. Te veel open termen in voorschriften – beredeneerd vanuit de doelen van de Omgevingswet – kunnen leiden tot veel onduidelijkheid.

Voor de gemeente adviseren wij een extra stap in te bouwen: een juridisch handboek omgevingsplan.

Nog meer werk? Nee, het levert juist veel op. In ons stappenplan voor het casco-omgevingsplan-op-maat bestaat STAP 5 uit een juridisch casco-omgevingsplan. In dit gedeelte is de juridische motorkap beschreven van het omgevingsplan. Hier zie je waarom bepaalde activiteiten gekoppeld zijn aan functies en gronden. Compleet met toelichting en verwijzingen naar wettelijke bronnen. Een goed juridisch basiscasco is de kapstok voor het digitale casco-omgevingsplan. Het juridische handboek omgevingsplan is een achtergrond document voor RO-medewerkers van de gemeente.

Aandacht voor rechtszekerheidsbeginsel – Eén van de belangrijkste basisbeginselen uit het recht is het rechtszekerheidsbeginsel. Een omgevingsplan is ook een normerend instrument dat voor eenieder rechten en plichten in het leven roept. Verder moet een burger ook kunnen vertrouwen op bepaalde rechten, zoals het overgangsrecht. Deze uitgangspunten veranderen niet onder de Omgevingswet. ‘Juridisch geneuzel’ blijft dus ook belangrijk onder de Omgevingswet!

Volg het Programma ‘Binnen 4 maanden een casco-omgevingsplan op maat!’

Vanaf 1 januari 2024 moet elke gemeente het tijdelijke omgevingsplan kunnen wijzigen met nieuwe regels. Dat is een wettelijke eis. Met een modulair casco-omgevingsplan heeft de gemeente een mooie basis in 4 maanden. Ideaal voor RO-medewerkers van gemeenten! Je doet zelf ook kennis op en hebt zo meer tijd om te oefenen:

• een modulair casco-omgevingsplan-op-maat geleverd in de gemeentelijke software
• integratie van instructie- en milieuregels uit Bkl en provinciale verordening
• modulaire opbouw
• integratie van geselecteerde regels uit bestemmingsplannen, Bruidsschat en gemeentelijke verordeningen
• bespaart de gemeente veel tijd
• inclusief 4 maanden ondersteuning door omgevingsjurist of planoloog
• vaste prijs (onder aanbestedingsbedrag)

Meer weten? Bel 06-520 22827 (Marian Harberink) of plan een belafspraak in. We vertellen je graag meer!

Gebiedsdekkend omgevingsplan

Omdat de kogel van 1 januari 2024 eindelijk door de kerk is, komen er vragen binnen over het aanbesteden van het omgevingsplan. Op zich niet gek, want het zijn taaie en lange trajecten. Samen met het inkoopbureau het traject voorbereiden lijkt dan ook een goed idee.

Vragen die we krijgen: ‘Hoe stellen we de uitvragen op?’, ‘Wat kunnen we eisen?’, of ‘Moeten we de markt consulteren?’ Met een vragenlijst kun je als gemeente proberen meer informatie lost te peuteren bij marktpartijen als je het zelf niet weet. Maar is dat een goed idee?

Besef dat geen enkel advies- of stedenbouwkundig bureau exact weet hoe het werkt of hoe het gaat uitpakken. Het is voor iedereen nieuw, ook voor marktpartijen. Om de kosten daarvan in te schatten is voor een bureau ook lastig. Ga er dus niet zo maar vanuit dat ‘zullie’ het wel zullen weten. Dat is niet zo.

Een omgevingsplan maken voor het buitengebied is een enorme klus. Dat was met een bestemmingsplan ook al zo. Je kunt alleen niet meer vanuit ‘bestemmingsplandenken’ een opdracht formuleren voor een omgevingsplan en dat zo gaan aanbesteden. Dat mislukt geheid.

Een betere opdrachtgever worden

Ik adviseer met klem om eerst zelf eens aan de slag te gaan met een casco en regels. Oefen er eens mee. Je wordt dan een veel betere opdrachtgever voor een stedenbouwkundig bureau. Ik hoor de ‘ja, maar-en’ al opkomen: ‘We hebben onvoldoende capaciteit’. ‘Ik heb er geen tijd voor’.

Met het Programma ‘Binnen 4 maanden een modulair casco-omgevingsplan-op-maat’ kun je je zelf al behoorlijk bijscholen op een eenvoudige manier. Ook als je weinig ervaring hebt. En het levert een mooie basis op voor het latere gebiedsdekkende omgevingsplan.

Begin met een casco-omgevingsplan en ga dit eens spelenderwijs vullen met regels. Zo begin je klein en leer je de systematiek te begrijpen. Het is voor een stedenbouwkundig bureau ook veel prettiger om een opdrachtgever te hebben die weet wat ze wil. Een ander voordeel is dat het bureau een veel betere inschatting kan maken voor de offerte.

Voor dat de gemeente een opdracht gaat opstellen voor een aanbesteding voor een gebiedsdekkend omgevingsplan moet je over het volgende nagedacht hebben:

• met welk gebied begin je?
• wat wil je voor dat gebied regelen in het omgevingsplan?
• welke systematiek wil je voor het omgevingsplan?

Het zijn essentiële vragen die je niet alleen maar aan de markt moet overlaten. Denk er zelf ook over na. Je zult als jurist of planoloog ook moeite moeten doen om de systematiek – onder de motorkap – te begrijpen. Een bijkomend voordeel is dat je werk als jurist of planoloog bij een gemeente een stuk interessanter wordt!

We vertellen je graag meer. Bel 010 – 307 2273 of maak een belafspraak.

Dé Pavlov-reactie van elke ambtenaar als het moeilijk wordt: dit gaan we uitbesteden. De ruimtelijke inrichting in Nederland is vrijwel geheel uitbesteed aan stedenbouwkundige bureaus en andere adviesbureaus. Door de bezuinigingen van de afgelopen 10 jaren is er veel inhoudelijke kennis bij afdelingen Ruimte van gemeenten verloren gegaan. En dat is jammer.

Bij de opgaven die er nu liggen, zoals energietransitie, klimaatverandering, landbouw, Omgevingswet en de hierbij benodigde wijzigingen in de ruimtelijke ordening is dit onverantwoord. De regie moet terug naar de gemeente! Wat is hier voor nodig?

Allereerst moeten RO-ambtenaren meer inhoudelijk werk zelf gaan doen. Zelf nadenken in plaats van alles uitbesteden aan externe partijen. Bij het stellen van grenzen aan marktpartijen is het nodig inhoudelijke kennis te hebben van je vakgebied. Alleen een toetsende rol is echt onvoldoende. Veel RO-ambtenaren zijn verworden tot doorgeefluik: het adviesbureau stuurt stukken door en de ambtenaar stuurt het weer door en laat het toetsen door Omgevingsdienst of andere collega’s. Het adviesbureau krijgt vaak bakken met kritiek over zich heen: dit is niet goed en dat ook niet. De stukken moeten weer aangepast worden. Zeg nou zelf, dit is toch niet leuk? Ook gaat er veel tijd verloren door het heen en weer mailen van stukken en het aanpassen ervan. Het is een grote ergernis in het werkveld.

Als de gemeente weer meer zelf gaat doen, hoeft er minder uitbesteed te worden. Dat is gewoon gezond. Door zelf meer beleid te maken en onderzoeken doe je veel kennis op. Ook kom je erachter dat dit niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Je werk wordt weer een stuk interessanter. Meedoen in plaats van aan de kant staan en kritiek leveren op anderen. Het aansturen van bureaus is toch ook niet leuk?

Moet de gemeente alles zelf doen? Natuurlijk niet. Dat kan ook niet, er is ook regulier werk te doen. Maar een beter evenwicht tussen uitbesteden en zelf doen is gewoon gezond. De Omgevingswet biedt aan gemeenten dé kans om weer wat regie terug te pakken. Met ons modulaire casco-omgevingsplan op maat maakt de gemeente een mooi begin! Lees maar of het iets voor je is. Vragen? Neem contact op.

Geen begrippen in omgevingsplan?

Voordat ik hier op in ga, ben ik benieuwd wat je écht dacht toen je hoorde over alweer een uitstel van de Omgevingswet? ‘Alweer?’, ‘Van uitstel komt afstel?’ of ‘Gelukkig, hopelijk gaat het niet door’. Iedereen denkt er anders over. Bij het nieuwe uitstel naar 1 januari 2024 ligt een sceptische of cynische houding op de loer. Niet goed voor je gezondheid.

Om zo’n houding te voorkomen heb ik me afgesloten van het politieke gezwabber, omdat ik zeker weet dat de Omgevingswet er komt. Vroeg of laat. We hebben nu in elk geval meer tijd om met het omgevingsplan te oefenen. En dat is positief!

De Omgevingswet is een ICT-project en geen wetgevingsproject. Veel juristen zullen daar anders over denken. De juristen staan aan de zijkant. Het omgevingsplan wordt gedomineerd door ‘machine-denken’ en dat is wennen voor onze beroepsgroep. We voelen weerstand. Alleen al het denken vanuit activiteiten is zó anders dan we als juristen, planologen en beleidsmedewerkers gewend zijn.

Toen ik voor de eerste keer het TPOD omgevingsplan en IMOW doornam kreeg ik ook hoofdpijn. Zoals ik in het vorige blog aangaf kost het ‘bestemmingsplan-denken’ loslaten tijd. Accepteer dat. Neem nu de begrippen. Ook wij hadden de neiging die 1-op-1 over te nemen uit de geldende bestemmingsplannen. Was fijn om mee te beginnen :-). Gaf houvast. Hebben we allemaal weer geschrapt.

Neem geen begrippen meer op in het omgevingsplan – Helemaal niet meer? Alleen de noodzakelijke. Begin dus niet automatisch met begrippen in artikel 1.1 in het casco. Dat zijn we gewend, maar het hoeft niet. In bestemmingsplannen namen we vaak klakkeloos de begrippen over van de oude bestemmingsplannen. Bekijk na het opstellen van de regels of het nodig is termen uit die regels te definiëren. Zijn ze onduidelijk zonder verklaring van het begrip?

Durf je te vertrouwen op het woordenboek van Van Dale of algemeen spraakgebruik? Het devies van de wetgever is vertrouwen en loslaten. Volgens de wetgever moeten we terughoudend zijn met het opnemen van begrippen in het omgevingsplan. De Raad van State volgt die lijn ook in de rechtspraak, al jaren. Kijk maar naar uitspraak ABRS 24 december 2019, no. 201709204/1/R3, in r.o. 6.2.

Definieer dus alleen het noodzakelijke!