omgevingsplan

Strenge instructieregels provincie, wat te doen?

Herken je dit? Je leest de presentatie-sheets van de provincie door en je denkt: ‘Wow, er kan helemaal niets meer’, of ‘onwerkbaar voor de gemeente’.

De provincie Gelderland maakt het wel erg bont met instructieregels over natuur en landschap. Als je de instructieregels in hoofdstuk 5 leest sla je steil achterover. Moet nu elk project landschappelijk worden ingepast? Dat kan toch niet waar zijn?

In de Omgevingswet staat dat een provinciale instructieregel een bindende regel is voor bestuursorganen voor de inhoud van besluiten. Ze kunnen gaan over de onderbouwing, maar ook over de inhoud van het nieuwe omgevingsplan. Strenge instructieregels worden vaak afgewisseld met vage of boterzachte instructieregels. Hoe ga je hier als gemeente mee om?

Onze ervaring tot dusverre is: ‘de soep wordt niet zo heet gegeten als die wordt opgediend‘. Bij de meeste provincies hebben ze vaak de oude regels uit de omgevingsverordeningen omgezet in instructieregels voor het nieuwe omgevingsplan. Ze weten vaak zelf ook niet wat de impact is voor de gemeente. Is dat erg? Nee. Iedereen moet leren werken met het nieuwe omgevingsplan, ook de provincie. Volg dus niet klakkeloos de instructieregels, maar organiseer een praktijksessie met de provincie.

Zelf hebben we vorig jaar met de gemeente Steenwijkerland een praktische sessie georganiseerd met de provincie Overijssel aan tafel. Het was heel leerzaam voor ons allemaal. In deze sessie – bij ons STAP 3 – hebben we samen de instructieregels doorgenomen en platgeslagen. We hebben direct aan hen gevraagd hoe we de vooral de strenge instructieregels voor het nieuwe omgevingsplan moesten omzetten of vertalen. We hebben dit gedaan aan de hand van een klein gebied in de gemeente. Het werd zo heel concreet.

Na afloop waren we erg opgelucht: veel artikelen uit de instructieregels hoef je helemaal niet in het nieuwe omgevingsplan op te nemen of te vertalen.

Leermoment? Niet mopperen op de provincie, maar organiseer een praktische sessie met ze. Het is voor beide kanten leerzaam.

Wil je zelf ook zo’n sessie meemaken? Doe dan mee met de training ‘Zelfstandig werken aan het nieuwe omgevingsplan‘. Onder begeleiding van een ervaren omgevingsjurist of planoloog met ruime gemeentelijke werkervaring, leer je in 10 oefensessies zelf het omgevingsplan te wijzigen en om te gaan met alle instructieregels. Download alvast de brochure voor een inkijkje.

Meer weten? Bel of mail. We vertellen je graag meer.

(strenge instructieregels provincie)

TAM-IMRO omgevingsplan: wel of niet doen?

Waarschijnlijk vind je dit een rare vraag. Jullie afdeling heeft er immers al voor gekozen. Een zucht van verlichting, we kunnen door met het ‘oude, vertrouwde IMRO’. Wij mensen houden nu eenmaal niet van verandering. Dat vinden we eng en onzeker.

Oorspronkelijk was TAM-IMRO bedoeld als noodverband: bij urgente gebiedsontwikkelingen mag de inwerkingtreding van het nieuwe stelsel (DSO) niet vertragend werken. Vind ik ook geen slecht idee. Het DSO is in ontwikkeling, bevat nog allerlei kinderziektes die er eerst uit moeten. Dat kost nu eenmaal tijd. Initiatiefnemers met hun plannen mogen daarvan niet de dupe worden. Logisch, is niets op tegen.

Met 2 systemen werken: onnodig moeilijk doen – Formeel kan tot 1 januari 2025 nog gebruik gemaakt worden van de TAM-IMRO standaard bij wijziging van het omgevingsplan. Voor 1 jaar is dat ook prima. Niets op tegen. Maarrr – je voelt ‘em al aankomen – dit gaat naar alle waarschijnlijk gewoon verlengd worden. Is dat erg?

Ja, met 2 systemen werken over meerdere jaren is heel onhandig. Het wordt er ook qua zichtbaarheid voor de gebruiker in het nieuwe omgevingsloket niet duidelijker op. De VNG heeft 3 kernvereisten geformuleerd, die zelfs doorgewinterde RO-professionals meerdere keren moeten lezen om het te begrijpen.

Een ode aan geknakte gemeentelijke koplopers – Een ander belangrijk nadeel is dat de gemeentelijke koplopers – de ambitieuze RO-medewerkers die al ver zijn met hun STOP-TPOD standaard voor het nieuwe deel van het omgevingsplan – mentaal knakken. Het is heel vermoeiend om jarenlang te maken te krijgen met wederom uitstel. Meerdere keren uitstel van de Omgevingswet, en nu weer uitstel van de noodzaak tot het gebruik van de STOP-TPOD standaard. Ik heb met ze te doen. Het zijn moedige en creatieve ambtenaren die Nederland zo hard nodig heeft.

Hou vol!

P.S. Zijn jullie onverhoopt nog niet begonnen met een basisstructuur voor het nieuwe omgevingsplan? Bekijk dan ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan‘. Dit is alleen bedoeld voor ambitieuze RO-medewerkers bij gemeenten die regie willen over de inhoud en structuur van het nieuwe omgevingsplan.

Het is erg belangrijk voor een gemeente om zelf na te denken over de inhoud en structuur voor het nieuwe omgevingsplan. Laat dus niet alles over aan een stedenbouwkundig bureau.

Gemeenten besteden veel te veel uit. De afgelopen 13 jaar is de gewoonte ontstaan bij afdelingen ruimtelijke ordening om vrijwel alles op het gebied van ruimtelijke planvorming uit te besteden aan stedenbouwkundige bureaus.

De gemiddelde RO-medewerker bij een gemeente is verworden tot een doorgeefluik tussen aanvrager, adviesbureau en omgevingsdienst. De RO-ambtenaar staat aan de zijkant van het voetbalveld en doet zelf niet actief mee. Zo jammer!

Dat is eigenlijk heel vreemd. De meeste medewerkers op die afdelingen bij de gemeente zijn hoog opgeleid (HBO of WO). Zeg nou zelf: je kunt toch veel meer dan planologische procedures begeleiden, andermans werk controleren of mails doorsturen naar de omgevingsdienst? Heel gek dat het zo gaat, want veel kennis blijft zo onbenut en wordt ook niet echt gestimuleerd. Dat kan echt anders!

Waarom bij het omgevingsplan?

• het omgevingsplan is voor iedereen nieuw, ook voor bureaus. Iedereen begint min of meer opnieuw
• taak van de gemeente: het vaststellen van een omgevingsplan is een gemeentelijke taak, daar hoort ook inhoudelijke kennis bij
• Regie terug in planvorming: de gemeente moet de lijnen uitzetten bij planvorming, niet de marktpartijen.
• Inhalen van achterstand: zonder praktische oefeningen met het omgevingsplan, doe je geen praktische kennis op. Ga er dus mee werken.
• Doorbreken van vicieuze cirkel: het opbouwen van een nieuw omgevingsplan kost tijd. Door er nu mee te beginnen, doe je kennis op en bouw je gestaag aan het nieuwe omgevingsplan.
• Het is leuk om nieuwe kennis op te doen!

Hoe begin je?

Om een goed begin te maken, helpen wij je graag op weg. Doe mee met de cursus ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan!‘. In 10 praktische sessies bouw je samen met je collega’s aan het nieuwe omgevingsplan. Meer lezen.
Eerst uitproberen? Doe mee met een proefles.

Regie omgevingsplan moet naar gemeente!

De afgelopen 13 jaar is er de gewoonte ontstaan bij gemeenten dat vrijwel alles op het gebied van ruimtelijke planvorming wordt uitbesteed aan stedenbouwkundige bureaus en adviesbureaus. Ik zie dat al enige tijd met lede ogen aan. De ambtenaar ruimtelijke ordening (RO-medewerker) is verworden tot een doorgeefluik tussen aanvrager, adviesbureau en omgevingsdienst. Dat is heel vreemd want de meeste RO-medewerkers bij gemeenten zijn hoog opgeleid (HBO en WO). Ze kunnen veel meer dan planologische procedures begeleiden of mails doorsturen. Veel kennis blijft op deze manier onbenut en wordt ook niet gestimuleerd.

Een organisatie die alles uitbesteed is hol van binnen. Er is amper nog kennis aanwezig. Getalenteerde hoogopgeleide medewerkers raken op den duur gefrustreerd en vertrekken na een paar jaar. Het is ook niet aantrekkelijk om bij zo’n organisatie te werken. Daarnaast is het ook maatschappelijk onverantwoord. Het is de taak van een gemeente lijnen uit te zetten op het gebied van de ruimtelijke ordening in de gemeente en besluiten te nemen, zoals het verlenen óf weigeren van vergunningen.

Voorbereiding van besluiten is de grootste oorzaak van vertraging van bouwprojecten – Met alle uitdagingen waar we nu mee te maken hebben, zoals huizentekort, klimaatverandering en energietransitie, heeft Nederland gemeenten nodig met krachtige en kundige medewerkers. Medewerkers die in staat zijn besluiten goed voor te bereiden voor het college en de raad, zoals voor vergunningen en plannen. De voorbereiding van besluitvorming moet sneller. Initiatiefnemers van plannen moeten sneller weten waar ze aan toe zijn: meewerken, bijstellen of weigeren. Dat gaat niet zonder ervaring en kennis van zaken van RO-ambtenaren. Vooral de voorbereiding van planologische procedures duurt nu eindeloos lang. De hete aardappel wordt vaak doorgeschoven: geen beslissing durven nemen door een groot gebrek aan kennis, de Omgevingsdienst schopt de bal weer terug naar de gemeente, en een gebrek aan moed om ook eens in een vroeg stadium NEE te zeggen tegen een project. De markt heeft behoefte aan duidelijkheid.

Het is maatschappelijk onverantwoord om vrijwel alles op het gebied van de ruimtelijke inrichting van een gemeente uit te besteden aan marktpartijen. Het nog meer verkorten van procedures is geen oplossing, wel het opleiden van eigen medewerkers, ervaring laten opdoen van denkwerk en meer inhoudelijk werk zelf doen. Het is te belangrijk om dat geheel aan de markt over te laten.

Gemeente roept vanaf de zijlijn en doet zelf niet mee. De RO-medewerker bij een gemeente, zoals omgevingsjuristen, planologen en beleidsmedewerkers, staan nu veel te vaak aan de zijkant van het voetbalveld en doen zelf niet mee. Ze beoordelen met weinig kennis plannen van marktpartijen. Dit tot grote ergernis van veel ontwikkelaars en andere initiatiefnemers van bouwplannen. Er wordt vanaf de zijlijn geroepen dat het voetbalspel beter moet en er is vaak veel kritiek op de voetballers. Roepen vanaf de zijlijn is echter gemakkelijker dan zelf in het veld staan. Dat geldt ook voor ruimtelijke plannen maken en het opstellen van visies. De RO-ambtenaar moet zelf weer plannen gaan maken en nadenken over regie en inhoud.

Mag er dan niets meer uitbesteed worden? Natuurlijk wel, maar het moet wel aanzienlijk verminderd worden. Het evenwicht is nu helemaal zoek, dat moet terug. Een sterke gemeente is nodig naast dominante marktpartijen. Geen zwakke gemeente zonder kennis in huis.

De Omgevingswet is dé kans om de regie weer terug te nemen voor de gemeente. Het omgevingsplan is nieuw voor iedereen, ook voor adviesbureaus en stedenbouwkundige bureaus. Dat betekent dat iedereen met dezelfde kennis begint aan het avontuur dat omgevingsplan heet. Een omgevingsplan maken begint bij de basis: je moet uitproberen, software leren kennen, lezen, testen en fouten durven maken. Het is jammer dat RO-ambtenaren dat niet meer durven. Ze zijn gewend geraakt aan het uitbesteden en denken dat ze het zelf niet kunnen. De Pavlov-reactie bij de gemeente bij alles wat nieuw is en moeilijk: ‘dit gaan we uitbesteden’. ‘Ik heb hier geen tijd voor’. Er zit veel angst en onzekerheid achter deze smoezen.

De Omgevingswet is een grote reis, van vallen en opstaan. Donkere steegjes inlopen, een omweg maken en weer vorderingen maken. Voor ons bedrijf was een grote les: met weerstand omgaan, van collega’s die alles bij het oude willen laten, excel-denken loslaten, bestemmingsplan-denken verlaten en fouten durven maken. Ook de angst om als deskundige te falen. Je werkt immers al meer dan 20 jaar in dit vakgebied. Door iets nieuws te leren wordt je werk weer een stuk interessanter en leuker. Je zult alleen wel kennis moeten op doen. Het gaat niet vanzelf! Ga dus beginnen.

Hoe? Doe mee met de praktische cursus ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan!‘. Speciaal voor RO-medewerkers van gemeenten. Meer lezen of neem contact op. We vertellen je graag meer.