omgevingsplan

Ook zo’n hekel aan juridisch geneuzel?

Als omgevingsjurist zeg ik volmondig JA! Heel irritant, juristen die zich verschuilen achter regels en die geen vertaling kunnen maken naar de bouw- of RO-praktijk. Tja, ik ben zelf ook ooit zo begonnen.

Hoewel juridische haarkloverij erg vervelend is, dreigt het met het omgevingsplan de andere kant op te gaan. Er is nauwelijks aandacht voor de juridische kant van het omgevingsplan. Zoals ik eerder heb aangegeven zien wij de Omgevingswet als een groot ICT-project van het Rijk. De nadruk ligt vooral op aansluiting op het DSO-LV en op Toepasbare regels. Er zijn zelfs gemeenten die het omgevingsplan ontwerpen vanuit de Toepasbare regels. Het gemak voor de gebruiker – lees: de burger – staat immers centraal. Dus zoveel mogelijk Jip-en-Janneke-taal.

Wat op de loer ligt is dat de juridische samenhang in het omgevingsplan verdwijnt. En dat is wel zorgelijk. Het is namelijk niet goed voor de gemeentelijke praktijk. Een omgevingsplan is in essentie een juridisch instrument op grond van de Omgevingswet. De basale vragen die vanuit de praktijk komen, zoals ‘Mag ik daar bouwen?’ of ‘Kan dat pand gebruikt worden voor mijn winkel?’ blijven bestaan, ondanks alle digitalisering. Ook voor de handhavers buiten is duidelijkheid in regels van belang. Te veel open termen in voorschriften – beredeneerd vanuit de doelen van de Omgevingswet – kunnen leiden tot veel onduidelijkheid.

Voor de gemeente adviseren wij een extra stap in te bouwen: een juridisch handboek omgevingsplan.

Nog meer werk? Nee, het levert juist veel op. In ons stappenplan voor het casco-omgevingsplan-op-maat bestaat STAP 5 uit een juridisch casco-omgevingsplan. In dit gedeelte is de juridische motorkap beschreven van het omgevingsplan. Hier zie je waarom bepaalde activiteiten gekoppeld zijn aan functies en gronden. Compleet met toelichting en verwijzingen naar wettelijke bronnen. Een goed juridisch basiscasco is de kapstok voor het digitale casco-omgevingsplan. Het juridische handboek omgevingsplan is een achtergrond document voor RO-medewerkers van de gemeente.

Aandacht voor rechtszekerheidsbeginsel – Eén van de belangrijkste basisbeginselen uit het recht is het rechtszekerheidsbeginsel. Een omgevingsplan is ook een normerend instrument dat voor eenieder rechten en plichten in het leven roept. Verder moet een burger ook kunnen vertrouwen op bepaalde rechten, zoals het overgangsrecht. Deze uitgangspunten veranderen niet onder de Omgevingswet. ‘Juridisch geneuzel’ blijft dus ook belangrijk onder de Omgevingswet!

Volg het Programma ‘Binnen 4 maanden een casco-omgevingsplan op maat!’

Vanaf 1 januari 2024 moet elke gemeente het tijdelijke omgevingsplan kunnen wijzigen met nieuwe regels. Dat is een wettelijke eis. Met een modulair casco-omgevingsplan heeft de gemeente een mooie basis in 4 maanden. Ideaal voor RO-medewerkers van gemeenten! Je doet zelf ook kennis op en hebt zo meer tijd om te oefenen:

• een modulair casco-omgevingsplan-op-maat geleverd in de gemeentelijke software
• integratie van instructie- en milieuregels uit Bkl en provinciale verordening
• modulaire opbouw
• integratie van geselecteerde regels uit bestemmingsplannen, Bruidsschat en gemeentelijke verordeningen
• bespaart de gemeente veel tijd
• inclusief 4 maanden ondersteuning door omgevingsjurist of planoloog
• vaste prijs (onder aanbestedingsbedrag)

Meer weten? Bel 06-520 22827 (Marian Harberink) of plan een belafspraak in. We vertellen je graag meer!

Bloedirritant! Collega’s die vlak van tevoren afzeggen voor een overleg over het omgevingsplan. Of collega’s die toezeggen een uurtje te komen, maar vervolgens helemaal niet op komen dagen.

Of collega’s die van alles in een Programma willen douwen zonder te weten wat het is. Heel lastig om mee om te gaan. In elke gemeentelijke organisatie – maar ook in adviesbureaus – lopen zulke mensen rond.

Hoe ga je ermee om? Je hebt de neiging om ze niet meer uit te nodigen of boos te worden. Dat helpt helaas niet. Wij mensen houden niet van veranderingen. We voelen weerstand. En de Omgevingswet is zó immens. En het zoveelste uitstel, nu weer naar 1 januari 2024, helpt ook niet echt om je collega’s in beweging te zetten.

In elke gemeente die we op weg helpen met een op maat gemaakt casco-omgevingsplan horen we deze verhalen en maken we het mee. Het is heel frustrerend. Wij zijn ook geen psychologen met een pasklaar antwoord maar hebben wel wat tips. Praktijktips door vallen en opstaan verkregen 🙂

• maak het klein: hak het project omgevingsplan op in kleine mootjes. Het ‘integraal moeten denken’ is voor veel mensen lastig en veel te vaag. Het is abstract. Knip het project dus op in concrete thema’s zoals: geluid, geur, erfgoed, windmolens, etc. Laat de collega’s van geluid, ook die van de omgevingsdienst, dus ook alleen adviseren over de onderdelen waar ze goed in zijn: geluid. Zo hou je het behapbaar voor iedereen. Maar de tussenschotten of muren moeten toch weg? Ja, maar nog niet direct. Je moet mensen de tijd geven.
• doe concrete voorstellen: gooi ter beoordeling van het omgevingsplan niet de hele tekst over de schutting. Dat is veel te veel. Als je een paragraaf met regels over geluid hebt, mail alleen die tekst naar je collega van geluid. Dat is concreet en te doen.
• vraag niet om toestemming: om verder te kunnen is het noodzakelijk de focus te houden op de grote lijn: het project verder brengen, stapje-voor-stapje. Soms moet je heel eigenwijs doorgaan, ondanks alle weerstand en doe je werk wat eigenlijk je collega zou moeten doen. Als dat uitblijft, kun je beter zelf een concreet tekstvoorstel doen en doorgaan. Zo blijf je zelf ook gemotiveerd. Mail je tekstvoorstel aan je collega en ga door met de volgende stap. Sta wel open voor kritiek en commentaar van je collega, maar ga wel door. Focus op het einddoel.
• hou het leuk: hoewel dat niet altijd meevalt – je wil je collega’s het liefst achter het behang plakken – is het belangrijk om de bijeenkomsten leuk en behapbaar te houden. Hou de bijeenkomsten kort, hooguit 2 uren achter elkaar. Een hele dag houdt niemand vol. Zo hou je rekening met de agenda van anderen en is het aantrekkelijker om wel te komen. Je kunt beter vaker iets organiseren, dan te lang.

Nog niet gestart met het omgevingsplan? Een Start-Omgevingsplan helpt je snel op weg! Meer lezen

VNG-casco niet klakkeloos overnemen

Een casco moet zorgen voor een goed basisontwerp voor het omgevingsplan. Het is een belangrijke kapstok voor de verdere uitbouw. Veel gemeenten beginnen met het VNG-casco. Op zich niets mis mee om mee te starten. Realiseer je dat het geen blauwdruk is. De opbouw mag echt anders!

Het belangrijkste bij het maken van een casco is het ‘bestemmingsplan-denken’ los te laten. En dat is voor onze beroepsgroep – juristen en planologen – heel lastig :-). De meesten van ons denken nu eenmaal vanuit gebieden, bestemmingen, regels en juridische samenhang. Bij een casco voor het omgevingsplan moet je denken vanuit de activiteiten. En dat is wennen.

Bestemmingsplan-denken loslaten kost tijd – Neem nu de bestemming ‘Gemengd’. We zijn geneigd dit voort te zetten in ons denken. Maar gemengde activiteiten kun je splitsen in woonactiviteiten, bedrijfsactiviteiten, enzovoorts. Hoe bereik je samenhang en splits je dat vervolgens toch in losse activiteiten voor het casco?

Heen-en-weer-slingeren tussen techniek, juridisch denken en gebieden – Af en toe duizelt het. Of je wilt het bijltje erbij neergooien. Je loopt helemaal vast. Het is heel normaal bij het maken van een casco. Het is belangrijk om regelmatig te overleggen met ICT-ers over je regelontwerp.

Belangrijke praktijktip! Ga regelmatig sparren met ICT-ers van de omgevingsplan-software over het regelontwerp in het casco. Met hun feedback kun je weer verder en pas je het ontwerp aan. En bedenk: fouten maken hoort erbij!

Binnen 4 maanden een casco-omgevingsplan onmogelijk? Vanaf 1 juli 2023 moet elke gemeente het tijdelijke deel van het omgevingsplan kunnen wijzigen met nieuwe regels! Met een start-omgevingsplan maakt de gemeente een flinke stap richting Omgevingswet:

• een kant-en-klaar casco afgeleverd in software
• op maat gemaakt voor gemeente
• bespaart veel tijd en voorkomt dubbelwerk
• inclusief milieuregels Bkl, provinciale instructieregels en bestemmingsplannen

Bel of mail ons voor meer informatie. We helpen je graag!

Bestaand RO-beleid in een Programma? Hoe dan?

Van een gemeente kregen we de vraag hoe we bestaand RO-beleid, zoals de Nota ruimtelijke ordeningsbeleid in het nieuwe deel van het omgevingsplan kunnen opnemen. Als Programma omgevingsplan?

In het vorige blog hebben we besproken hoe we de bestaande RO-beleidsregels kunnen opnemen in het nieuwe deel van het omgevingsplan. Nu gaan we in op beleid dat geen beleidsregel in de zin van de Awb is. Kan dat beleid als Programma worden opgenomen? Hoe dan?

Volgens de Omgevingswet zijn er 4 soorten Programma’s:

• Verplicht Programma op grond van wet of Europese richtlijn, zoals Actieplan geluid
• Verplicht Programma bij dreigende overschrijding omgevingswaarden
• Vrijwillig Programma, zie artikel 3.4 en 3.5 Omgevingswet
• Programma met Programmatische aanpak

Mmm, nog erg abstract. Welk Programma is geschikt voor bestaand RO-beleid dat geen beleidsregel is?

Vrijwillig Programma – Als voorbeeld nemen we het bestaande Nota ruimtelijke ordeningsbeleid van een gemeente. Besef dat dit soort beleid zowel beleidsteksten kan bevatten met overwegingen als beleidsregels. Het is dus niet zwart/wit en dat maakt het lastiger dan het op het eerste oog lijkt. Dat hebben we in de praktijk ondervonden! Deze Nota is ervoor bedoeld om aan te geven wat de prioriteiten zijn in een bepaald gebied en er staan normstellingen in. Het is in dit geval niet meer dan richtinggevend.

Belangrijk is om eerst te bekijken of de Nota nog bruikbaar is als beleidsstuk. Zijn de onderwerpen nog actueel? Als er al een omgevingsvisie in de maak is, check dan of de bestaande Nota nog raakvlakken heeft met de ruimtelijke doelen uit de Omgevingsvisie. In de meeste gevallen zal de Nota ruimtelijke ordeningsbeleid aangepast moeten worden.

Integraal zorgt voor mist en uitstel – We hebben geadviseerd om de Nota ‘smal’ te houden en voorlopig te richten op 1 onderdeel. Zorg er voor dat de Nota niet te breed wordt qua onderwerpen. Integraal is het toverwoord onder de Omgevingswet, maar voor de praktijk is het bijna niet te doen. Het is heel veel en het kost tijd. Niet alleen om het te maken, maar ook om het te doorgronden. Integraal kan ook voor mist zorgen en uitstel. Uitstel om de Nota te actualiseren en uitstel in besluitvorming. Begin dus met een klein stapje.

Denk groot, begin met babysteps – Kijk eerst of je de Nota kunt updaten. Wat wordt er in de Omgevingsvisie gezegd over sec het ruimtelijke ordeningsbeleid? Probeer dat eerst te vertalen en de Nota te updaten en te wijzigen. Dat is al heel wat! In de Nota ruimtelijke ordeningsbeleid bijvoorbeeld hebben we eerst de lijst aangepast met daarop genoemd de geldende beleidsdocumenten. Dat kon al opgeschoond worden. Vervolgens hebben we gekeken naar de gebieden in de Nota. Toen bleek dat per gebied de uitgangspunten op grote lijnen nog steeds actueel zijn. Dat was een meevaller!

Besef dat de Omgevingswet met alle bijbehorende werkzaamheden een lange reis is met hindernissen. Er zijn vele manieren om te starten en het pad te bewandelen. Durf uit te proberen en begin met kleine stapjes. Besef ook dat binnen de gemeentelijke organisatie nog niet iedereen zo ver is. Veranderen gaat langzaam en gaat gepaard met weerstand.

In het volgende blog gaan we in op de digitale aspecten van het Vrijwillig Programma.

Binnen 4 maanden een Start-Omgevingsplan!

Vanaf 1 juli 2023 moet elke gemeente het tijdelijk omgevingsplan kunnen wijzigen! Met een Start-Omgevingsplan maakt elke gemeente een goede start:

• 90% gereed, 10% vult de gemeente zelf aan
• bespaart veel tijd 
• voorkomt onnodig uitzoekwerk
• op maat gemaakt voor de gemeente

Meer weten? Bel 010 – 307 2273 en vraag naar Marian of Niels. Of mail naar contact@omgevingsplanonline.nl