Omgevingswet (wetgeving)

De meeste ambtenaren durven dit niet hardop te zeggen. Participatie van de inwoners bij planvorming is immers heilig bij lokale politici. Voor gemeenteambtenaren is het vooral heel lastig om in de praktijk te brengen. Participatie is vooral participizza. Je herkent vast nog wel het goede idee van Anton uit de tv-serie De Luizenmoeder om een participizza-avond te houden. Samen met alle ouders brainstormen en het liefst zo inclusief mogelijk. Bij de voorbereidingen ging al van alles mis. Vooral lachwekkend om naar te kijken en heel vermakelijk.

De praktijk van participatie bij een gemeente is vergelijkbaar. Iedereen moet immers tevreden worden gehouden, terwijl dat in de praktijk een illusie is. Ik heb al van alles voorbij zien komen: bordspellen, Ipad-participatie met de buurt, gele en roze plakkertjes op een kaart, samen ontwerpen. Goede participatie houden is heel complex. Het is vooral ook psychologie: begrijpen hoe mensen in elkaar zitten. Wij mensen houden niet van verandering, we staan vaak in de ‘Nee-stand’. Dat geldt voor iedereen.

Wat ik vooral geleerd heb van alle inspraak- en inloopmiddagen en avonden? Eerlijk zijn. Mensen voelen feilloos aan dat er iets niet klopt. Ze prikken dwars door mooie praatjes en bordspelletjes heen of door holle artist impressions met veel greenwashing tijdens presentaties. Vertel als wethouder gewoon eerlijk dat die woningen er moeten komen, er is een woningentekort dat opgelost moet worden. Draai er niet omheen. ‘Ja mevrouw, de consequentie is dat die woningen achter uw tuin worden gebouwd‘.

Waar mensen vooral boos om worden is het draaien of horen ‘dient u maar een zienswijze in‘ of ‘u kunt altijd beroep instellen‘. Ja, formeel klopt dat, maar de meeste mensen willen vooral aandacht, een luisterend oor en een eerlijk verhaal horen van de gemeente. Dat is universeel. Het is ook heel menselijk om dat als wethouder heel eng te vinden om te vertellen! Probeer het gewoon, het lucht op.

Participatie met formulier voldoende?

Veel gemeenten worstelen met participatie dat met de Omgevingswet min of meer verplicht wordt. Hoe richt je dit nu goed in? Aan welke eisen moet worden voldaan? Welke eisen stel je aan de inzet van de initiatiefnemer? Het is lastige materie, omdat het nooit voldoende zal zijn. Je kunt als gemeente immers niet iedereen tevreden stellen. Dit geldt ook voor een projectontwikkelaar. Uitgangspunt moet denk ik wel zijn dat er goed gekeken wordt naar de impact van een project op de omgeving. Je kunt dan denken aan de ruimtelijke gevolgen, gevolgen voor gezondheid van mensen en voor het milieu. Hoe groter de gevolgen of risico’s, hoe meer je aan participatie moet doen.

Hoe richt je het vervolgens praktisch in? Er zijn gemeenten die voor grote projecten gebruik maken van apps en digitale formulieren. Bij grote aantallen kan dit erg handig zijn. Bedenk wel dat het slechts een hulpmiddel is. Een nadeel hiervan is het gebrek aan persoonlijk contact. Het effect van persoonlijk contact met bewoners onder genot van een kopje koffie moet niet worden onderschat. Dat is een investering. Dus niet afstandelijk als gemeente of projectontwikkelaar achter een tafel zitten en ‘het volk’ toespreken, maar tussen mensen gaan staan op een inloopmiddag en met elkaar praten over het project en de bezwaren die zij naar voren brengen. Dat vergt moed, want mensen kunnen erg boos en gefrustreerd reageren. Alleen al luisteren wordt erg gewaardeerd. Het probleem van deze tijd is dat er niet meer echt geluisterd wordt. Er is in het algemeen een gebrek aan aandacht voor elkaar. Dat kan niet opgelost worden met apps of andere technologie. Dit zijn slechts hulpmiddelen.

Neem bezwaren van mensen serieus en speel geen spelletjes en voer geen toneelstukje op. Dat voelen mensen feilloos aan. Organiseer dus ook geen kinderachtig bordspel of iets dergelijks. Medewerkers van afdelingen Communicatie van gemeenten hebben daar een handje van. Zij betuttelen mensen vaak, ook het gebruik van zogenaamde ‘Jip en Janneke Taal’ is weerzinwekkend. Leg uit, maar geef ook aan dat het lastig of moeilijk is. Akoestische onderzoeken bijvoorbeeld zijn niet eenvoudig. Mensen zijn niet gek. Ga met elkaar in gesprek en steek daar tijd in. Het kost tijd ja, maar het levert vaak heel veel op.

In een uitspraak van de Afdeling van 10 augustus 2022 komt de ‘zorgvuldige dialoog’ aan de orde. Volgens appellanten heeft de initiatiefnemer van het plan geen gebruik gemaakt van de formulieren ‘zorgvuldige dialoog’. Volgens deze gemeente is het voldoende bij een project dat initiatiefnemers gebruik maken van het formulier ‘zorgvuldige dialoog’ om hiermee omwonenden op de hoogte te stellen van het project. De Afdeling is het hier mee eens.

Instorten tribunedak AZ leidt tot meer regels in Bbl

Waarom schieten mensen altijd in een reflex van meer regels als er incidenten gebeuren? Met name politici hebben de neiging om te roepen dat er na een ongeluk regels moeten komen om het ongeluk in de toekomst te voorkomen. Dit verschijnsel heet de Risico-regelreflex. Het overreageren op risico’s aldus het Rijk.

Vooral in de huidige tijd waarin we leven lijkt het alsof toeval, geluk of domme pech niet meer bestaan. We hebben de illusie alles in de hand te hebben en willen alle risico’s in het leven vermijden. De Corona-crisis heeft toch ons laten zien dat dat een illusie is. Virussen houden zich nu eenmaal niet aan een stappenplan.

Roep om deregulering – Aan de ene kant is er vanuit de politiek de roep om deregulering en aan de andere kant de roep om meer regels vanwege incidenten. Het is een vicieuze cirkel. In dit geval wordt er gereageerd op het incident met het dak van het AZ-stadion in Alkmaar van enige jaren terug. Er worden in het voorstel tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) artikelen toegevoegd. In het Bbl wordt de plicht opgenomen een periodieke beoordeling te doen van de constructieve veiligheid van gebouwen. Het gaat hier over concertzalen, stadions, evenementenhallen, etc. Zeg maar de gebouwen waar grote aantallen mensen kunnen verblijven.

Als je het voorstel leest kun je er eigenlijk niet op tegen zijn. Gezien de bewegingen tot deregulering van het Rijk van de afgelopen jaren, om bijvoorbeeld de technische beoordeling van bouwwerken en de verantwoordelijkheid bij marktpartijen neer te leggen, is dit echter een vreemde move. Dit soort gedraai is met name voor de gemeentelijke praktijk heel lastig. De bezetting van afdelingen is al een uitdaging, laat staan voor technici. Wie gaat dit stuk wetgeving controleren?

(instorten tribunedak)

Bruidsschat als blackbox van de Omgevingswet

Slik die kikker die Bruidsschat heet. De slik-die-kikker-methode als strategie van de dag is afkomstig van Brian Stacy. Met het ergste de dag beginnen geeft volgens hem veel kracht voor de rest van de dag en leidt het zelfs tot meer levensgeluk.

We kennen het allemaal wel, het liefst willen we die ene lastige of saaie taak uitstellen. Eén van die kikkers om te slikken is de Bruidsschat.

De Bruidsschat is de vuilnisbak van het Rijk. Het is heel onaantrekkelijk om te lezen en er is van alles ingekieperd: regels over het uitwassen van beton, geluid, geur, recreatieve visvijvers, energiebesparing, enz. Je kunt het zo gek niet bedenken of het zit erin. Het tijdelijke omgevingsplan van de gemeente wordt er flink door vervuild.

In juridisch opzicht is het overgangsrecht, maar in praktische zin een kluwen van regels die niet op elkaar zijn afgestemd. En wil de gemeente wel over al deze onderwerpen regels opnemen in het omgevingsplan? Hierdoor wordt de gemeentelijke organisatie ook nog eens belast met extra werk. Lees hoe je deze kikker kunt doorslikken!

Leeg de Bruidsschat vóór 1 januari 2023 – minimale acties voor gemeenten: ‘kunnen wijzigen omgevingsplan‘

Er is door het Rijk van alles ingegooid. Als je ‘em uitprint kom je er pas achter. Maar liefst 82 pagina’s en nog een toelichting van 129 pagina’s. Digitaal merk je dit niet en lijkt de hoeveelheid minder uit te maken. We zien het immers niet. Ook zijn we er ons niet van bewust hoe vervuilend al deze onderwerpen voor het omgevingsplan zijn. In de nieuwste versie van 3 juni 2022 zijn nog meer artikelen toegevoegd. De nieuwste versie wordt nog ingeladen in het omgevingsloket.

Vanaf 1 januari 2023 beschikken alle gemeenten over een tijdelijk omgevingsplan. Het ‘kunnen wijzigen’ is één van de basisvereisten uit het lijstje ‘Minimale acties Omgevingswet voor gemeenten’ van de VNG. Het is echter lastig om met bestaande regels te voldoen aan nieuwe wetgeving en TPOD’s.

Geen bestemmingsplannen actualiseren Het handigste is om direct te beginnen met een nieuw omgevingsplan. Steek daar je energie in en niet in het opschonen van bestemmingsplannen of het actueel maken daarvan. Dan ben je tijd kwijt aan oude materie. Met een beperkt aantal mensen op een RO-afdeling moeten er keuzes worden gemaakt. Trek daarom niet aan oude paarden en richt je op het nieuwe deel van het omgevingsplan. En dat is een traject van taaie kikkers slikken!

Met een nieuwe set basisregels – waarin een selectie is gemaakt van regels uit de Bruidsschat, gemeentelijke verordeningen en dat tevens voldoet aan aan de instructieregels uit het Bkl en de provinciale verordening – kom je veel verder. De gemeente kan dan vanaf 1 januari 2023 sneller een omgevingsplan (laten) maken voor een nieuwe aanvraag. Steek dus daar je energie in!

Help je hulp nodig of ondersteuning met deze werkzaamheden? Of heb je een vraag? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag.