Omgevingswet (wetgeving)

Participatie met formulier voldoende?

Veel gemeenten worstelen met participatie dat met de Omgevingswet min of meer verplicht wordt. Hoe richt je dit nu goed in? Aan welke eisen moet worden voldaan? Welke eisen stel je aan de inzet van de initiatiefnemer? Het is lastige materie, omdat het nooit voldoende zal zijn. Je kunt als gemeente immers niet iedereen tevreden stellen. Dit geldt ook voor een projectontwikkelaar. Uitgangspunt moet denk ik wel zijn dat er goed gekeken wordt naar de impact van een project op de omgeving. Je kunt dan denken aan de ruimtelijke gevolgen, gevolgen voor gezondheid van mensen en voor het milieu. Hoe groter de gevolgen of risico’s, hoe meer je aan participatie moet doen.

Hoe richt je het vervolgens praktisch in? Er zijn gemeenten die voor grote projecten gebruik maken van apps en digitale formulieren. Bij grote aantallen kan dit erg handig zijn. Bedenk wel dat het slechts een hulpmiddel is. Een nadeel hiervan is het gebrek aan persoonlijk contact. Het effect van persoonlijk contact met bewoners onder genot van een kopje koffie moet niet worden onderschat. Dat is een investering. Dus niet afstandelijk als gemeente of projectontwikkelaar achter een tafel zitten en ‘het volk’ toespreken, maar tussen mensen gaan staan op een inloopmiddag en met elkaar praten over het project en de bezwaren die zij naar voren brengen. Dat vergt moed, want mensen kunnen erg boos en gefrustreerd reageren. Alleen al luisteren wordt erg gewaardeerd. Het probleem van deze tijd is dat er niet meer echt geluisterd wordt. Er is in het algemeen een gebrek aan aandacht voor elkaar. Dat kan niet opgelost worden met apps of andere technologie. Dit zijn slechts hulpmiddelen.

Neem bezwaren van mensen serieus en speel geen spelletjes en voer geen toneelstukje op. Dat voelen mensen feilloos aan. Organiseer dus ook geen kinderachtig bordspel of iets dergelijks. Medewerkers van afdelingen Communicatie van gemeenten hebben daar een handje van. Zij betuttelen mensen vaak, ook het gebruik van zogenaamde ‘Jip en Janneke Taal’ is weerzinwekkend. Leg uit, maar geef ook aan dat het lastig of moeilijk is. Akoestische onderzoeken bijvoorbeeld zijn niet eenvoudig. Mensen zijn niet gek. Ga met elkaar in gesprek en steek daar tijd in. Het kost tijd ja, maar het levert vaak heel veel op.

In een uitspraak van de Afdeling van 10 augustus 2022 komt de ‘zorgvuldige dialoog’ aan de orde. Volgens appellanten heeft de initiatiefnemer van het plan geen gebruik gemaakt van de formulieren ‘zorgvuldige dialoog’. Volgens deze gemeente is het voldoende bij een project dat initiatiefnemers gebruik maken van het formulier ‘zorgvuldige dialoog’ om hiermee omwonenden op de hoogte te stellen van het project. De Afdeling is het hier mee eens.

Instorten tribunedak AZ leidt tot meer regels in Bbl

Waarom schieten mensen altijd in een reflex van meer regels als er incidenten gebeuren? Met name politici hebben de neiging om te roepen dat er na een ongeluk regels moeten komen om het ongeluk in de toekomst te voorkomen. Dit verschijnsel heet de Risico-regelreflex. Het overreageren op risico’s aldus het Rijk.

Vooral in de huidige tijd waarin we leven lijkt het alsof toeval, geluk of domme pech niet meer bestaan. We hebben de illusie alles in de hand te hebben en willen alle risico’s in het leven vermijden. De Corona-crisis heeft toch ons laten zien dat dat een illusie is. Virussen houden zich nu eenmaal niet aan een stappenplan.

Roep om deregulering – Aan de ene kant is er vanuit de politiek de roep om deregulering en aan de andere kant de roep om meer regels vanwege incidenten. Het is een vicieuze cirkel. In dit geval wordt er gereageerd op het incident met het dak van het AZ-stadion in Alkmaar van enige jaren terug. Er worden in het voorstel tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) artikelen toegevoegd. In het Bbl wordt de plicht opgenomen een periodieke beoordeling te doen van de constructieve veiligheid van gebouwen. Het gaat hier over concertzalen, stadions, evenementenhallen, etc. Zeg maar de gebouwen waar grote aantallen mensen kunnen verblijven.

Als je het voorstel leest kun je er eigenlijk niet op tegen zijn. Gezien de bewegingen tot deregulering van het Rijk van de afgelopen jaren, om bijvoorbeeld de technische beoordeling van bouwwerken en de verantwoordelijkheid bij marktpartijen neer te leggen, is dit echter een vreemde move. Dit soort gedraai is met name voor de gemeentelijke praktijk heel lastig. De bezetting van afdelingen is al een uitdaging, laat staan voor technici. Wie gaat dit stuk wetgeving controleren?

(instorten tribunedak)

Bruidsschat als blackbox van de Omgevingswet

Slik die kikker die Bruidsschat heet. De slik-die-kikker-methode als strategie van de dag is afkomstig van Brian Stacy. Met het ergste de dag beginnen geeft volgens hem veel kracht voor de rest van de dag en leidt het zelfs tot meer levensgeluk.

We kennen het allemaal wel, het liefst willen we die ene lastige of saaie taak uitstellen. Eén van die kikkers om te slikken is de Bruidsschat.

De Bruidsschat is de vuilnisbak van het Rijk. Het is heel onaantrekkelijk om te lezen en er is van alles ingekieperd: regels over het uitwassen van beton, geluid, geur, recreatieve visvijvers, energiebesparing, enz. Je kunt het zo gek niet bedenken of het zit erin. Het tijdelijke omgevingsplan van de gemeente wordt er flink door vervuild.

In juridisch opzicht is het overgangsrecht, maar in praktische zin een kluwen van regels die niet op elkaar zijn afgestemd. En wil de gemeente wel over al deze onderwerpen regels opnemen in het omgevingsplan? Hierdoor wordt de gemeentelijke organisatie ook nog eens belast met extra werk. Lees hoe je deze kikker kunt doorslikken!

Leeg de Bruidsschat vóór 1 januari 2023 – minimale acties voor gemeenten: ‘kunnen wijzigen omgevingsplan‘

Er is door het Rijk van alles ingegooid. Als je ‘em uitprint kom je er pas achter. Maar liefst 82 pagina’s en nog een toelichting van 129 pagina’s. Digitaal merk je dit niet en lijkt de hoeveelheid minder uit te maken. We zien het immers niet. Ook zijn we er ons niet van bewust hoe vervuilend al deze onderwerpen voor het omgevingsplan zijn. In de nieuwste versie van 3 juni 2022 zijn nog meer artikelen toegevoegd. De nieuwste versie wordt nog ingeladen in het omgevingsloket.

Vanaf 1 januari 2023 beschikken alle gemeenten over een tijdelijk omgevingsplan. Het ‘kunnen wijzigen’ is één van de basisvereisten uit het lijstje ‘Minimale acties Omgevingswet voor gemeenten’ van de VNG. Het is echter lastig om met bestaande regels te voldoen aan nieuwe wetgeving en TPOD’s.

Geen bestemmingsplannen actualiseren Het handigste is om direct te beginnen met een nieuw omgevingsplan. Steek daar je energie in en niet in het opschonen van bestemmingsplannen of het actueel maken daarvan. Dan ben je tijd kwijt aan oude materie. Met een beperkt aantal mensen op een RO-afdeling moeten er keuzes worden gemaakt. Trek daarom niet aan oude paarden en richt je op het nieuwe deel van het omgevingsplan. En dat is een traject van taaie kikkers slikken!

Met een nieuwe set basisregels – waarin een selectie is gemaakt van regels uit de Bruidsschat, gemeentelijke verordeningen en dat tevens voldoet aan aan de instructieregels uit het Bkl en de provinciale verordening – kom je veel verder. De gemeente kan dan vanaf 1 januari 2023 sneller een omgevingsplan (laten) maken voor een nieuwe aanvraag. Steek dus daar je energie in!

Help je hulp nodig of ondersteuning met deze werkzaamheden? Of heb je een vraag? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag.

Vanuit Curaçao over het omgevingsplan schrijven is een vreemde gewaarwording. Regelen we in Nederland niet te veel? Maken we ons niet veel te druk over de kleinste dingen die ‘mogelijk gaan gebeuren’? Check, check, double check… alles meten. Aan de andere kant zie je op Curaçao wat er gebeurt als de overheid vrijwel niets regelt. Spontane bouwsels en amper openbare ruimte, laat staan onderhoud ervan.

Die tegenstelling relativeert enorm, maar roept ook vragen op. Wat is ook alweer het doel van het omgevingsplan: toch om iets te verbeteren? Wij zien de weg naar het omgevingsplan als een reis en de ervaringen (ook mislukkingen) willen we graag met je delen.

Eerst de juridische basis dan de techniek – Is dit niet old school denken? Een omgevingsplan is in de basis een juridisch instrument, hoe je het ook went of keert. Zonder juridische samenhang kan de praktijk er niet mee uit de voeten, of het nu een handhaver is, een bouwplantoetser of de Raad van State. Het rechtszekerheidsbeginsel bijvoorbeeld is erg belangrijk voor de praktijk. Het basis-uitgangspunt voor een omgevingsplan moet zijn: duidelijkheid geven voor de praktijk:

• Wat is toegelaten op een bepaalde locatie of niet? Wat mag ik daar?
• Wat mag er gebouwd worden? Onder welke voorwaarden?

Dit zijn hele basale vragen, voor mensen die hun huis willen verbouwen, ondernemers die ergens een bedrijf willen beginnen of wie dan ook. Dat verandert niet door de Omgevingswet, of het nu bestemming heet, activiteit of functie.

Zelf een basis-casco voor de gemeente maken is veel werk, maar het is een investering voor de lange termijn die ook voor jou als medewerker bij een gemeente veel oplevert, heel veel. Ook wij lopen soms de mist in, of lopen een donker steegje in. Durf fouten te maken!

Terug naar de basis:

• een omgevingsplan is een juridisch instrument
• digitalisering moet gemak opleveren voor de mens en niet zorgen voor extra werk of complexiteit
• praktisch uitvoerbare regels: de handhaver, bouwplantoetser of Raad van State moeten er ook mee kunnen werken, niet alleen de burger.
• De huidige TPOD’s en Handleidingen van de VNG zijn gemaakt voor aansluiting op het DSO (de techniek) en zijn ontworpen voor het gemak van de burger. Mooi uitgangspunt, maar vergeet niet de praktijk van de gemeente, advocaten of rechters.

Wij vinden: aansluiting op het DSO-LV is heel belangrijk, maar mag niet de juridische basis uitgangspunten ondermijnen. Vrijwel niemand denkt hier aan. Gebruik daarom geen VNG-casco.

Neem niet klakkeloos het VNG-casco over – Een casco moet zorgen voor een goed juridisch basisontwerp. Het is een belangrijke kapstok voor de opbouw van het nieuwe omgevingsplan. Zoals de VNG zelf ook aangeeft is hun casco illustratief. Het is geen blauwdruk. Lees het door, laat je inspireren, maar neem dit niet klakkeloos over. De samenhang in activiteiten in het casco is ver te zoeken. De activiteiten zijn losgeknipt en de samenhang ontbreekt. Samenhang vinden is moeilijk, maar ozo belangrijk voor de praktijk!

Maak als gemeente je eigen start-omgevingsplan

• maak als gemeente je eigen casco (start-omgevingsplan), hulp inschakelen is prima, maar besteed niet alles uit;
• zeg nou eerlijk, het is toch niet leuk om alleen stedenbouwkundige bureaus te controleren en zelf aan de zijkant te staan?
• zelfredzaamheid is voor een gemeente nog belangrijker geworden: je werk wordt hierdoor ook stukken leuker.

In 6 stappen een start-omgevingsplan

Maak een vliegende start met het nieuwe omgevingsplan!

Je herkent dit vast wel…

• je hebt amper tijd voor de Omgevingswet, laat staan voor het omgevingsplan.
• Door het reguliere werk kom je er gewoonweg niet aan toe.
• Er is zoveel informatie beschikbaar, je weet niet waar te beginnen.
• Alles uitbesteden aan een bureau is ook niet alles… hulp bij een goede basis is wel fijn.

Het kan echt anders:

• je bespaart veel tijd, alle voorwerk wordt door ons gedaan.
• Op maat gesneden start-omgevingsplan voor de gemeente, afgeleverd in software.
• Kennisinvestering voor RO-medewerkers, zoals juristen en planologen.
• Via een platform 24/7 toegang tot alle informatie en onderbouwing over de opbouw van het omgevingsplan.

Bel 010 – 307 2273 voor meer informatie of mail.