start-omgevingsplan

Weer uitstel van de Omgevingswet? Alweer? Toch is dit een realistisch scenario. Het plenair debat dat op 21 juni 2022 zou plaatsvinden in de 1e kamer is uitgesteld. De planning van minister de Jonge voor een intensieve oefenperiode van 6 maanden (inclusief zomervakantie) was ook niet bepaald realistisch…  In een brief van 17 juni jl. blijft hij echter volhouden dat de problemen worden opgelost. Het zal wel. Dat gedraai is toch om gek van te worden? Hoe ga je hier nu mee om?

Die Omgevingswet komt er, welke bokkesprongen politici ook maken. De beweging en richting naar verdergaande digitalisering zijn niet meer te stoppen. Of je dat nu goed vindt of niet. De Omgevingswet is feitelijk een groot ICT-project, veel meer dan wetgeving. Ga dus als RO-professional niet achterover leunen en maak er zelf iets van.

Waarom jouw baan als ambtenaar verdwijnt – Een vervelende boodschap? Maak je borst maar nat! Ook in het Omgevingsrecht en in de RO-praktijk van juristen, beleidsmedewerkers en planologen rukt de digitalisering steeds verder op. Er zijn steeds minder mensen als jij nodig. Ook bij vergunningen en omgevingsplannen. Die richting gaan we al uit, of je nu voor of tegen bent. Een interessant boek over de toekomst van digitalisering en werk is van Andrew Yang. Er staan hele interessante, maar ook confronterende zaken in over de gevolgen voor professionals. Gelukkig ook oplossingen. Ik heb er als jurist veel van geleerd.

Ja maar… er is personeelstekort – Dwars door de Omgevingswet heen lopen kost veel tijd en vraagt veel geduld. Ook zelf een basis-casco maken voor de gemeente is veel werk. Je moet worstelen door gemeentelijke en provinciale verordeningen, Bruidsschat, Bkl, bestemmingsplannen, etc. Ook hakken en snoeien in regels hoort erbij. Dat betekent ook zelf moeite doen en vooral niet alles maar uitbesteden aan externen. Ik ken alle excuses: ‘Hoe kan dat nou? Er is personeelstekort‘, ‘Er is zoveel werk, ik kan het er niet bij hebben‘. Allemaal waar, maar wil je toe blijven kijken of ga je in eigen kennis investeren?

Ook wij hebben de afgelopen 2 jaren die reis gemaakt, met net zoals jij een uitgebreide RO- en gemeentelijke ervaring. We zijn ook enthousiast geworden, hoewel we eerst ook best sceptisch waren. We hebben inmiddels al mooie instapcasco’s gemaakt voor gemeenten. Jij kunt ze verder uitbouwen en zo kennis opdoen en veel tijd besparen.

Alles uitbesteden levert meer werk op voor de gemeente en je kennis holt achteruit  

• Maak als gemeente je eigen instap-casco (start-omgevingsplan), hulp inschakelen is prima, maar besteed niet alles uit.
• Uit eigen ervaring weten we dat alles uitbesteden ook extra werk oplevert bij jezelf: controleren, heen-en-weer-mailen, weer controleren, enz.
• Zelf kennis opdoen van het omgevingsplan en er mee werken is cruciaal voor RO-medewerkers. Het levert meer inzicht op en je werk wordt er veel leuker door.

Doe kennis op en bespaar tijd In 6 stappen een start-omgevingsplan

Meer weten? Bel 010 – 307 2273 of mail.

Omdat de Omgevingswet later wordt ingevoerd – op 1 januari 2023 – is ook de Hoofdroute Omgevingswet 2022 aangepast. Volgens de brief van minister de Jonge van 24 februari 2022 ziet dat er in hoofdlijnen als volgt uit:

• Op 1 april 2022 start de stabiliseringsperiode. Vanaf die datum worden er in principe geen nieuwe functionaliteiten meer doorgevoerd in het DSO-LV.
• Vanaf 1 april 2022 wordt de gehele keten intensief getest door alle partijen. Mocht het tegenzitten dan kunnen gemeenten kiezen voor de tijdelijke alternatieve maatregelen (TAM). Die moeten uiteindelijke borgen dat de Omgevingswet op 1 januari 2023 in werking treedt.

Lees meer in de brief en bekijk het schema van 1 april 2022.

Zorg voor juridische samenhang – Voor gemeenten is het belangrijk om een stevig juridisch casco omgevingsplan te maken. Volg dus niet klakkeloos het VNG-casco. Zoals de VNG zelf ook aangeeft is dit casco een hulpmiddel en kan het dienen als inspiratie. Nu er iets meer adempauze is, denk na over een juridisch samenhangend casco. Dat is de basis voor het omgevingsplan voor de gemeente. Het lijken open deuren te zijn, maar de praktijk is anders. De documenten over het omgevingsplan zijn vrijwel allemaal ingestoken vanuit het ICT-oogpunt. De ICT-professionals kijken anders naar een omgevingsplan dan juristen. De juridische wereld mag dan conservatief zijn, maar het is belangrijk dat de ICT ondersteunend is aan het juridische casco en niet andersom. Denk vooral ook aan de mensen die er mee moeten werken!

Feit blijft dat het omgevingsplan een juridisch instrument is waarmee de gemeente in de praktijk moet kunnen werken: gemeente moet kunnen handhaven, het rechtszekerheidsbeginsel is een belangrijk uitgangspunt dat verankerd moet worden in een omgevingsplan. Boterzachte doelen van de Omgevingswet in een omgevingsplan klinken voor de bühne goed, maar zijn in de praktijk niet te handhaven of te realiseren. Het omgevingsplan dient ook antwoorden te kunnen geven op basale vragen van burgers als ‘mag ik daar een woning bouwen, zo ja, hoe hoog?’. Bepalingen in een omgevingsplan dienen verder voldoende concreet te zijn.

Op 1 januari 2023 moet elke gemeente het omgevingsplan kunnen wijzigen. Maak een vliegende start met ons start-omgevingsplan. Bel 010 – 307 2273 voor meer informatie.

Juridisch casco omgevingsplan – Hopelijk wordt de nieuwe datum voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet 1 januari 2023. Het ICT-gedeelte is nog lang niet af. Het is belangrijk om te beseffen dat de ontwerpgedachte achter de motorkap van de Omgevingswet vooral ICT-gedreven is. Dit terwijl een omgevingsplan een juridisch document is. De ICT-wereld en juridische wereld kunnen flink botsen met elkaar! Het is belangrijk om je dat bij het ontwerp voor het basiscasco te realiseren.

Naar een juridisch samenhangend basiscasco omgevingsplan – We hebben toch het VNG-casco als voorbeeld? Een goed basiscasco moet juridisch goed in elkaar zitten. Zonder juridische samenhang en basis uitgangspunten kan de praktijk er niet mee werken. Het rechtszekerheidsbeginsel is een van de belangrijkste uitgangspunten. Ook moet de gemeente regels kunnen handhaven. De huidige TPOD’s en voorbeelden in handreikingen zijn vooral ontworpen voor het ICT-gedeelte. Dat is belangrijk, maar het ICT-gedeelte mag niet leidend zijn voor de opbouw van het omgevingsplan. Het omgevingsplan dient uiteindelijk gebruiksgemak op te leveren voor alle gebruikers. Het huidige gevaar zit vooral in het ontbreken van het totaaloverzicht, samenhang en het losraken van de dagelijkse complexe realiteit bij de gemeente. Die is immers weerbarstig en vol met grijstinten. De dagelijkse realiteit is niet zwart/wit en simpel.

TIP 1 Neem niet klakkeloos het casco van de VNG-over – Een casco zorgt voor een basisstructuur. Het is een denkkader en een kapstok voor de opbouw van het omgevingsplan. Zoals de VNG zelf ook aangeeft in hun casco, zijn de regels in die structuur illustratief. Het gaat niet om modelbepalingen. Je kunt er inspiratie aan ontlenen, maar neem dit niet zo maar over. De samenhang is ver te zoeken. Het basis uitgangspunt voor een omgevingsplan moet zijn dat het duidelijkheid biedt voor de praktijk: wat is er toegelaten op een bepaalde locatie? Hoe hoog mag een gebouw zijn? Onder welke voorwaarden? In de praktijk spelen vaak hele basale vragen. Dit verandert niet door de Omgevingswet, of het nu bestemming heet zoals in een bestemmingsplan, activiteit of functie. Een begrijpelijke indeling vormt een belangrijke basis om te kunnen voldoen aan de doelstellingen van de Omgevingswet. Daar is veel denkwerk voor nodig. Onderschat dit niet en neem zelf de regie!

TIP 2 – Neem het rechtszekerheidsbeginsel als uitgangspunt – In Chw-plannen is door veel gemeenten geoefend om alvast te werken met de mogelijkheden van de Omgevingswet. In deze plannen staan vaak ‘zachte regels’ en ‘open normen’ opgenomen. Dit om doelen van de Omgevingswet na te streven met soms verwijzingen naar beleidsregels. Dit klinkt heel mooi. De Raad van State maakt er echter korte metten mee in bijvoorbeeld een uitspraak van 27 oktober 2021. Rechtszekerheid is ontzettend belangrijk voor de praktijk. Hou er dus rekening mee bij het ontwerpen van het juridisch casco!

TIP 3 – Deregulering is mooi, maar niet altijd realistisch – Deregulering valt toe te juichen, hoe minder regels hoe beter. We willen allemaal eenvoud. Vraag je altijd wel af waarom de betreffende regel is opgesteld in het verleden. Met welke doelstelling en geldt die nog steeds? Dit geldt ook voor de eenvoud van een op het oog prettig uitziend casco. Het mag geen cosmetische operatie worden. Het doel dient te zijn: een begrijpelijk en juridisch samenhangend omgevingsplan dat rechtszekerheid biedt. Dit laatste wordt ontzettend onderschat.

Op 1 januari 2023 moet de gemeente het omgevingsplan kunnen wijzigen. Dan kan soepel en vlot met een start-omgevingsplan. Bel 010 – 307 2273 of mail naar contact@omgevingsplanonline.nl voor meer informatie.

Wij, ervaren omgevingsjuristen, helpen gemeenten bij de praktische invoering van een start-omgevingsplan. We zijn praktische denkers en doeners. Op basis van praktijkervaringen weten we met welke praktische obstakels de gemeente moet dealen. Wat we doen:

• doorlichten tijdelijk omgevingsplan
• maken van een samenhangend juridisch basis-casco voor het omgevingsplan
• alle afstemming en overleg met gemeentelijke medewerkers, omgevingsdienst en gemeentebestuur
• aflevering basisset regels voor omgevingsplan in software.

Plattelandswoning en Omgevingswet

Onder de Wro en Wabo – Over de plattelandswoning zijn al veel uitspraken van de Raad van State verschenen. Hoewel de bedoeling van de wetgever ooit goed was, is de praktijk weerbarstig. Een voormalige agrarische bedrijfswoning die planologisch wordt omgezet naar plattelandswoning wordt niet langer beschermd tegen emissie van het naastgelegen agrarische bedrijf waartoe de woning voorheen behoorde. So far so good zou je zeggen. De belangenafweging die de gemeente moet maken is echter veel uitgebreider dan dat aspect van een goede ruimtelijke ordening ingevolge de Wro. In een uitspraak van de Afdeling van 19 januari 2022 wordt dat nog eens mooi uiteen gezet. Het verdere onderdeel van de bedrijfsvoering van de agrariër dient ook te worden meegenomen, zoals beperking van uitbreidingsmogelijkheden in de toekomst. Daarnaast uiteraard het woon- en leefklimaat van de woning zelf. Hoe zit dat onder de Omgevingswet? Blijft dit hetzelfde?

Onder de Omgevingswet – Ook onder de Omgevingswet kan een voormalige agrarische bedrijfswoning worden omgezet naar plattelandswoning. Dit kan via een omgevingsplan of via de weg van een omgevingsvergunning. In het Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl) zijn een aantal artikelen opgenomen die gaan over de plattelandswoning. Artikel 5.62 Bkl bepaalt onder meer dat het omgevingsplan kan bepalen dat betreffende waarden, zoals geluid, niet van toepassing zijn op een geluidgevoelig gebouw dat eerder functioneel verbonden was met die activiteit. Dit geldt ook voor het onderdeel trillingen (artikel 5.85 Bkl), slagschaduw bij windturbines (artikel 5.89e) en geur (artikel 5.96). De bepalingen gelden eveneens voor voormalige bedrijfswoningen op bedrijventerreinen en bij horeca. De bepalingen zijn dus uitgebreider dan onder de Wro en Wabo. Luchtkwaliteit is niet meegenomen. Voor dat aspect wordt geen onderscheid gemaakt tussen plattelandswoningen en ‘normale’ woningen.

Pas een brede belangenafweging toe – Hoewel de accenten van de Omgevingswet anders liggen dan in de Wro, verandert er voor de gemeente bij de afweging van belangen niet zo veel. Let er goed op dat het agrarische bedrijf niet wordt belemmerd in de bedrijfsvoering in brede zin. Dat is meer dan de onderdelen die worden genoemd in bovengenoemde artikelen. Een boerenbedrijf kent weinig rust en gaat 7 dagen per week door. Met name in de veeteelt is dat het geval. Dat is een ander ritme dan die van de bewoners van de plattelandswoning met doorgaans een kantoorbaan. Die willen rust in het weekend. Houd rekening met dit soort praktische ‘boerenverstand’ aspecten. Verder is de praktijk weerbarstig. Een boerenbedrijf heeft nu eenmaal ruimte nodig voor de activiteiten.

Op 1 januari 2023 moet de gemeente het omgevingsplan kunnen wijzigen. Hoever ben jij met de voorbereidingen? Met een start-omgevingsplan is de gemeente goed voorbereid.