DSO

Dit concludeert minister Ollongren in haar brief van 30 september jl. Voor degenen die bezig zijn met de voorbereidingen en implementatie van het omgevingsplan is dit geen verrassing. De programmaorganisatie moet langer functioneren, de bestaande systemen worden langer in de lucht gehouden, inhuur van mensen, ontwikkeling en afbouw van het DSO, enzovoorts. Er worden nieuwe potjes met miljoenen opengetrokken. Het is een zeer complex en groot proces waar heel veel mensen aan werken. Het is ook lastig in te schatten hoe lang en hoe voortvarend zoiets gaat verlopen. Het zal me dan ook niet verbazen dat de inwerkingtreding nog eens met een half jaar wordt uitgesteld, al zal dat voorlopig niet door het ministerie worden gecommunieerd.

De planning die naar buiten toe gecommuniceerd wordt door de Minister – die kamervragen beantwoordt bij brief van 10 september 2021 – is nog steeds dat op 1 juli 2022 de Omgevingswet (Ow) in werking treedt. Of dat ook realistisch is? Opvallend is wel dat er ‘een kritieke pad route‘ wordt ingevoerd. Deze planning is aan de hand van 5 criteria opgebouwd. Het is een alternatieve route voor gemeenten die niet op tijd klaar zijn voor aansluiting op het DSO-LV. Volgens haar is afgesproken dat deze alternatieve route in juridisch opzicht per 1 januari 2022 kan ingaan.

Daarnaast wordt ingegaan op het feit dat er volgend jaar nieuwe gemeenteraden moeten worden ingewerkt als gevolg van nieuwe verkiezingen. In voornoemde brief wordt een brief van de VNG aangehaald waarin staat wat ‘oude’ gemeenteraden nog moeten doen om de route van de gemeente richting Ow wat soepeler te laten verlopen:

• raadsbesluit over gevallen van buitenplanse omgevingsplanactiviteiten waarin de raad adviesrecht heeft;
• raadsbesluit over gevallen van buitenplanse omgevingsplanactiviteiten waarvoor participatie verplicht is;
• Verordening nadeelcompensatie;
• instellen Commissie Ruimtelijke Kwaliteit;
• Delegatiebesluit om college te delegeren om het omgevingsplan te kunnen wijzigen;
• aanpassen Legesverordening.

Uitwisseling van bestanden van verschillende software leveranciers niet mogelijk – Op p. 23 van de brief van de Minister wordt gemeld ‘inclusief de mogelijkheid om omgevingsplannen uit te kunnen wisselen’. Er staat ‘dat er goede afspraken zijn gemaakt met de leveranciers en het Leveranciersmanagement van de VNG’. Volgens mij is dat nog steeds niet het geval. Ja, er zal ongetwijfeld lang over gepraat zijn en vergaderd worden. Maar de individuele software systemen zijn nog niet eens af, laat staan dat er uitwisseling mogelijk is. Dit is heel lastig voor stedenbouwkundige bureaus en anderen die omgevingsplannen gaan maken voor allerlei gemeenten. Ik vind het onbegrijpelijk dat dit nog steeds niet is ontwikkeld. Bijna geen enkele gemeente maakt onder de Wro bestemmingsplannen. Dat is allemaal uitbesteed. Dit gaat ook niet gebeuren met omgevingsplannen onder de Ow. Omdat er geen standaard is, zoals een SVBP2012, ontwikkeld ieder softwarebedrijf zijn eigen systeem. Er is een groot gebrek aan kennis van de praktijk, vooral bij het ministerie en de VNG. Zoiets belangrijks is heel lang over het hoofd gezien omdat men denkt dat gemeenten omgevingsplannen gaan maken.

De beoogde inwerkingsdatum van het stelsel van de Omgevingswet is 1 juli 2022. Het is een grote klus voor alle betrokken partijen, met name voor bevoegde gezagen, zoals gemeenten, en softwareleveranciers. Omdat niet alles haalbaar is zijn er 5 minimale criteria ontwikkeld voor de betrokken overheden die wel gereed moeten zijn:

• Omgevingsvisie voor provincies en Rijk – Deze visie moet op 1 juli 2022 ontsloten zijn via het DSO
• Omgevingsverordening van provincies
• Provincies, waterschappen en Rijkspartijen kunnen werken met het projectbesluit – zie Bkl H.9
• Gemeenten kunnen een omgevingsplan wijzigen – het gewijzigde deel moet voldoen aan de provinciale instructieregels en de instructieregels van het Bkl.
• Vergunningen en meldingen ontvangen en behandelen –

Meer uitleg over deze criteria van de Minister treft u hier aan. (bericht van 3 september 2021).

De planning is om het stelsel van de Omgevingswet op 1 juli 2022 in werking te laten treden. Of dat gehaald wordt is nog onzeker. Met name het onderdeel DSO is nog niet gereed voor gebruik, al worden er stapje voor stapje vorderingen gemaakt. Ik verwacht dat het nog wel een keer een half jaar wordt uitgesteld. Het is een enorme operatie met heel veel partijen, heel complex. Behalve het DSO is bijvoorbeeld ook het maken van een keuze voor gemeenten voor een softwaresysteem van een leverancier ingewikkeld. Dit moet vaak aanbesteed worden, met alle complexe gevolgen en vertragingen vandien. Dan hebben we het nog niet eens over de inhoud en gebruikersgemak van het te kiezen systeem. Ook dat is lastig. Het vraagt heel veel samenwerking en afstemming tussen verschillende afdelingen met elk een eigen visie, voorkeuren en inzichten. Dat is niet eenvoudig.

Volgens de update van de Roadmap 2022 is er vanaf 1 oktober a.s. de oefenruimte in het DSO gereed. Onlangs (augustus 2021) heb ik echter ‘in de wandelgangen’ vernomen dat dit niet gaat lukken vanaf die datum.

Blijkbaar wordt ook vanuit het ministerie verwacht dat dit laatste traject voor vertraging gaat zorgen. Niet elke gemeente zal gereed zijn op 1 juli 2022 met de basisvoorzieningen. Om die reden is het traject ‘Tijdelijke Alternatieve Maatregelen (TAM)‘ opgetuigd. Als u als gemeente naar verwachting nog geen gebruik kan maken van het DSO dan is het handig om dit alvast te lezen. De TAM zijn een soort van vangnet voor projecten die per inwerkingsdatum van de Omgevingswet in elk geval door kunnen gaan. De maatregelen zijn min of meer een verlenging van het overgangsrecht en gelden maximaal 1 jaar.

De volgende tijdelijke maatregelen worden aangeboden:

• omgevingsplan laten publiceren door een andere organisatie
• tijdelijk gebruik maken van IMRO voor omgevingsplan
• externe partij inhuren om het projectbesluit namens de gemeente op te stellen en te publiceren
• lees meer…