gemeente

Dé Pavlov-reactie van elke ambtenaar als het moeilijk wordt: dit gaan we uitbesteden. De ruimtelijke inrichting in Nederland is vrijwel geheel uitbesteed aan stedenbouwkundige bureaus en andere adviesbureaus. Door de bezuinigingen van de afgelopen 10 jaren is er veel inhoudelijke kennis bij afdelingen Ruimte van gemeenten verloren gegaan. En dat is jammer.

Bij de opgaven die er nu liggen, zoals energietransitie, klimaatverandering, landbouw, Omgevingswet en de hierbij benodigde wijzigingen in de ruimtelijke ordening is dit onverantwoord. De regie moet terug naar de gemeente! Wat is hier voor nodig?

Allereerst moeten RO-ambtenaren meer inhoudelijk werk zelf gaan doen. Zelf nadenken in plaats van alles uitbesteden aan externe partijen. Bij het stellen van grenzen aan marktpartijen is het nodig inhoudelijke kennis te hebben van je vakgebied. Alleen een toetsende rol is echt onvoldoende. Veel RO-ambtenaren zijn verworden tot doorgeefluik: het adviesbureau stuurt stukken door en de ambtenaar stuurt het weer door en laat het toetsen door Omgevingsdienst of andere collega’s. Het adviesbureau krijgt vaak bakken met kritiek over zich heen: dit is niet goed en dat ook niet. De stukken moeten weer aangepast worden. Zeg nou zelf, dit is toch niet leuk? Ook gaat er veel tijd verloren door het heen en weer mailen van stukken en het aanpassen ervan. Het is een grote ergernis in het werkveld.

Als de gemeente weer meer zelf gaat doen, hoeft er minder uitbesteed te worden. Dat is gewoon gezond. Door zelf meer beleid te maken en onderzoeken doe je veel kennis op. Ook kom je erachter dat dit niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Je werk wordt weer een stuk interessanter. Meedoen in plaats van aan de kant staan en kritiek leveren op anderen. Het aansturen van bureaus is toch ook niet leuk?

Moet de gemeente alles zelf doen? Natuurlijk niet. Dat kan ook niet, er is ook regulier werk te doen. Maar een beter evenwicht tussen uitbesteden en zelf doen is gewoon gezond. De Omgevingswet biedt aan gemeenten dé kans om weer wat regie terug te pakken. Met ons modulaire casco-omgevingsplan op maat maakt de gemeente een mooi begin! Lees maar of het iets voor je is. Vragen? Neem contact op.

Beleidsneutraal omgevingsplan bestaat niet.

Wat roept het woord ‘beleidsneutraal’ bij je op? Ambitie? ‘Ik heb er zin in’? Niet echt. In de gemeentewereld zijn ze dol op beleidsneutraal. Het klinkt lekker veilig en voorzichtig. Niet te veel werk. ‘We willen een beleidsneutraal omgevingsplan’. Wie heeft dit bedacht?

De eerste vraag die je moet stellen: wat is een beleidsneutraal omgevingsplan? Die vraag beantwoorden is al heel lastig. De Omgevingswet is namelijk fundamenteel anders dan je tot dusverre gewend bent. Bestaande regels of beleid kun je niet 1-op-1 overnemen. De Omgevingswet is een heel groot ICT-project. Het juridische gedeelte speelt een veel kleinere rol. Ja, ook ik als omgevingsjurist moest daar erg aan wennen in het begin. Ook ik voelde weerstand.

Om de essentie te begrijpen is het heel erg belangrijk dat de gemeente niet het hele nieuwe omgevingsplan gaat uitbesteden. Denk na over de opzet van het casco. Je hoeft niet alles zelf te doen, maar doe wel actief mee! Waarom? Je werk wordt veel leuker en de gemeente wordt minder afhankelijk van externe bureaus. Dat laatste is heel erg belangrijk. Hulptroepen inschakelen is prima, maar niet totale afhankelijkheid zoals nu het geval is.

Grote schoonmaak nodig

Bij het maken van het nieuwe deel van het omgevingsplan kun je het beste een grote schoonmaak in bestaande regels en beleid houden. Toegegeven, als je dit zegt tegen je collega’s krijg je te maken met weerstand. Veel weerstand. Je collega’s gaan met de hakken in het zand. Het ligt niet aan jou, het is heel menselijk om zo te reageren. Mensen houden niet van verandering, het voelt ongemakkelijk. Het kost tijd.

Belangrijk voor de start: begin klein

De 1e stap in de schoonmaak die wij maakten bij de gemeente waar wij begonnen 2 jaar geleden, waren de geldende verordeningen. Hoeveel geldende verordeningen zijn er eigenlijk bij de gemeente? Je zult verbaasd zijn hoeveel. Zet ze eens onder elkaar op een A4-tje. Stuk of 80?

Vervolgens ga je daar met een stofkam door. Hoeveel verordeningen hebben qua inhoud een link met de fysieke leefomgeving? Doe dit grofmazig en streef geen perfectie na. Verfijnen komt later. Dit levert een nieuw lijstje op. Betrek bij de toets aan de link met de fysieke leefomgeving artikel 1.2 Omgevingswet. Bevat de verordening onderwerpen die in dit artikel staan? Ja, zet de verordening op het lijstje. Er kunnen artikelen in zitten die je wil gebruiken voor het nieuwe omgevingsplan.

En voor de juristen (lees: perfectionisten) onder ons: nee, dit lijstje is nog niet compleet en perfect. Er vindt nog een volgende ronde plaats waar je ook toetst aan artikel 2.1 Omgevingsbesluit. Belangrijk voor de start: begin klein en voer deze simpele toets eens uit. Het klinkt misschien ongeloofwaardig, maar met deze simpele stap begint de Omgevingswet voor je te leven en zet je een eerste belangrijke stap!

Nog niet begonnen met het nieuwe omgevingsplan? Wacht je weer op uitstel? 

Vanaf 1 januari 2024 moet elke gemeente het tijdelijke omgevingsplan kunnen wijzigen met nieuwe regels. Nieuwe regels die moeten voldoen aan de eisen van de Omgevingswet en de achterliggende techniek. Met een modulair casco-omgevingsplan op maat maakt elke gemeente een goede start. Wat kun je verwachten:

• een casco-omgevingsplan op maat 
• afgeleverd in gemeentelijke software
• modulair: het kan verder uitgebouwd worden
• inclusief integratie van milieuregels uit Bkl en selectie uit Bruidsschat
• 4 maanden begeleiding door ons team

Meer lezen of neem contact op. 

Bloedirritant! Collega’s die vlak van tevoren afzeggen voor een overleg over het omgevingsplan. Of collega’s die toezeggen een uurtje te komen, maar vervolgens helemaal niet op komen dagen.

Of collega’s die van alles in een Programma willen douwen zonder te weten wat het is. Heel lastig om mee om te gaan. In elke gemeentelijke organisatie – maar ook in adviesbureaus – lopen zulke mensen rond.

Hoe ga je ermee om? Je hebt de neiging om ze niet meer uit te nodigen of boos te worden. Dat helpt helaas niet. Wij mensen houden niet van veranderingen. We voelen weerstand. En de Omgevingswet is zó immens. En het zoveelste uitstel, nu weer naar 1 januari 2024, helpt ook niet echt om je collega’s in beweging te zetten.

In elke gemeente die we op weg helpen met een op maat gemaakt casco-omgevingsplan horen we deze verhalen en maken we het mee. Het is heel frustrerend. Wij zijn ook geen psychologen met een pasklaar antwoord maar hebben wel wat tips. Praktijktips door vallen en opstaan verkregen 🙂

• maak het klein: hak het project omgevingsplan op in kleine mootjes. Het ‘integraal moeten denken’ is voor veel mensen lastig en veel te vaag. Het is abstract. Knip het project dus op in concrete thema’s zoals: geluid, geur, erfgoed, windmolens, etc. Laat de collega’s van geluid, ook die van de omgevingsdienst, dus ook alleen adviseren over de onderdelen waar ze goed in zijn: geluid. Zo hou je het behapbaar voor iedereen. Maar de tussenschotten of muren moeten toch weg? Ja, maar nog niet direct. Je moet mensen de tijd geven.
• doe concrete voorstellen: gooi ter beoordeling van het omgevingsplan niet de hele tekst over de schutting. Dat is veel te veel. Als je een paragraaf met regels over geluid hebt, mail alleen die tekst naar je collega van geluid. Dat is concreet en te doen.
• vraag niet om toestemming: om verder te kunnen is het noodzakelijk de focus te houden op de grote lijn: het project verder brengen, stapje-voor-stapje. Soms moet je heel eigenwijs doorgaan, ondanks alle weerstand en doe je werk wat eigenlijk je collega zou moeten doen. Als dat uitblijft, kun je beter zelf een concreet tekstvoorstel doen en doorgaan. Zo blijf je zelf ook gemotiveerd. Mail je tekstvoorstel aan je collega en ga door met de volgende stap. Sta wel open voor kritiek en commentaar van je collega, maar ga wel door. Focus op het einddoel.
• hou het leuk: hoewel dat niet altijd meevalt – je wil je collega’s het liefst achter het behang plakken – is het belangrijk om de bijeenkomsten leuk en behapbaar te houden. Hou de bijeenkomsten kort, hooguit 2 uren achter elkaar. Een hele dag houdt niemand vol. Zo hou je rekening met de agenda van anderen en is het aantrekkelijker om wel te komen. Je kunt beter vaker iets organiseren, dan te lang.

Nog niet gestart met het omgevingsplan? Een Start-Omgevingsplan helpt je snel op weg! Meer lezen

Zijn die omgevingswaarden nu echt nodig in het omgevingsplan? Een vraag die we regelmatig horen. Dat een gemeente omgevingswaarden wil opnemen in het omgevingsplan staat goed en ambitieus. Maar wat is het eigenlijk? Kunnen ze ook uitgevoerd worden in de praktijk? Oftewel de juridische werkelijkheid versus de praktische realiteit bij de gemeente.

Genoeg personeel voor omgevingswaarden?

Wat heeft personeelsbezetting met omgevingswaarden te maken? Omgevingswaarden zijn bedoeld om ‘een veilige en gezonde fysieke leefomgeving’ in stand te houden of te bereiken. In de gemeentelijke omgevingsvisie kan in beleid worden aangegeven hoe de gemeente dit per onderwerp wil bereiken.

Niet verplicht, behalve… Een gemeente is niet verplicht om omgevingswaarden op te nemen in het omgevingsplan. Behalve de omgevingswaarden voor geluidproductie industrieterreinen (grote lawaaimakers). Die zijn wel verplicht. Ook zijn er vanuit het Rijk of provincie verplichte omgevingswaarden die door moeten werken in het omgevingsplan. Daar gaat dit niet over. Hier hebben we het over omgevingswaarden die de gemeente zelf belangrijk vindt.

De omgevingsvisie als 1000-dingen-doekje – Wat we tot dusverre gezien hebben in omgevingsvisies is dat er van alles wordt genoemd: energietransitie, klimaat, gezondheid, biodiversiteit, groen, water, enz. Omdat het hele brede onderwerpen zijn kan de gemeente ze noemen zonder dat het nog al te veel gevolgen heeft. In politiek opzicht staat het ook krachtig en ambitieus. Wie is er nu tegen een veilige en gezonde fysieke leefomgeving? Niemand. Vraag je alleen als RO-medewerker wel af hoe de gemeente dit wil bereiken. Maak het dus klein en sla het per onderwerp plat voor het omgevingsplan.

Een omgevingswaarde opnemen in het omgevingsplan over toegestane lichtwaarden of geur in een bepaald gebied is niet zo moeilijk. Het is wel ingewikkeld om het behapbaar te houden. Met name omdat regels straks in het DSO ‘verdwijnen’ zijn we ons visueel veel minder bewust van de hoeveelheid regels die in het omgevingsplan terecht komen. Dat geldt niet alleen voor omgevingswaarden, maar ook voor andere regels.

Ai, een monitoringsplicht! – Bij het opnemen van omgevingswaarden in het omgevingsplan geldt een monitoringsplicht. Dat betekent – even praktisch – dat de gemeente voldoende mensen in huis moet hebben om de gestelde omgevingswaarden bij te houden, te controleren én te beoordelen. Als namelijk blijkt dat niet aan de gestelde omgevingswaarde wordt voldaan, dan moet de gemeente een programma opstellen. Dat programma moet er vervolgens toe leiden dat wel aan de omgevingswaarde wordt voldaan. Als gemeente haal je dus extra werk in huis met omgevingswaarden.

Personele onderbezetting triviaal? Personele onderbezetting bij gemeenten is niet iets kortdurends, hou er dus rekening mee bij het maken van een omgevingsplan. Aan ‘loze regels’ in het omgevingsplan heeft de gemeente niets. Neem dus niet ‘zo maar’ omgevingswaarden op. Hou er ook rekening mee bij de ambities in de omgevingsvisie. De gemeente kan veel beter een focus leggen op een vooraf bepaalde ambitie in plaats van alles te willen en te noemen. Keuzes maken is voor lokale politici al moeilijk genoeg!

Relevante artikelen: artikel 2.9, 2.10, 2.11, 2.11a, 2.13, 2.15 en 20.1 Omgevingswet.

Bespaar tijd met een start-omgevingsplan

• op maat gesneden start-omgevingsplan in software
• je bespaart veel tijd: alle lees- en snoeiwerk in 1000-den pagina’s wetten, regels en beleid zijn door ons gedaan
• volledige integratie van milieuregels
• toekomstproof: de basis kan verder uitgebouwd worden door de gemeente of een stedenbouwkundig bureau
• kennisinvestering voor RO-medewerkers, zoals juristen en planologen
• vaste prijs, geen meerwerk
• via ons platform 24/7 toegang tot behapbare informatie, modules en achtergrond

Bel 010 – 307 2273 voor meer informatie of mail.