gemeente

Gemeenten liggen aan infuus van stedenbouwkundige bureaus

Op het gebied van plannen maken, zoals bestemmingsplannen en visies, zijn veel gemeenten bijna 100% afhankelijk van stedenbouwkundige bureaus. Dit geldt ook voor de opbouw van het nieuwe omgevingsplan. Dit is vooral bij gemeenten onder de 100.000 inwoners het geval. Dat is een groot deel van de gemeenten in Nederland. Stedenbouwkundige bureaus bepalen in feite de ruimtelijke inrichting en de plannen in Nederland, niet de gemeente.

Is dat erg? Ja, ik vind van wel. Bij afdelingen Ruimtelijke ordening werken meestal hoogopgeleide medewerkers. De meesten hebben een HBO of WO-opleiding voltooid, zijn planoloog, beleidsmedewerker RO of jurist. Die zijn een groot deel van hun uren kwijt aan het controleren van andermans werk, zoals plannen of adviezen van stedenbouwkundige bureaus of andere adviesbureaus. Dat controleren, heen-en-weer-mailen, en wéér controleren, kost heel veel tijd. Tijd die een medewerker bij de gemeente zelf ook aan plan kan besteden. De meeste medewerkers werken onder hun niveau.

Al dat uitbesteden is zo’n 13 jaar geleden begonnen, bij de kabinetten Rutte. De marktwerking deed zijn intrede bij gemeenten, maar ook bij tal van andere overheidsorganisaties. Ik heb het zelf meegemaakt, ik heb bij meer dan 30 gemeenten op RO-afdelingen gewerkt. Alles moest flex en overgelaten worden aan de markt. Wat ik ervan geleerd heb: teveel inhuur is niet goed, en ook niet te lang. Ja, bij een piek of specifieke kennis, maar niet bij de core-business van de gemeente: ruimtelijke ordening, plannen en visies maken. Bij veel gemeenten is door al het uitbesteden veel kennis verdwenen. Ze zijn hol van binnen.

Deze tijd vraagt een andere gemeente. Sterke gemeenten, met medewerkers die zelf weer nadenken over de ruimtelijke indeling, aantallen woningen, klimaat, het omgevingsplan, enz. Gemeenten die regie voeren, de lijnen uitzetten en niet alles maar slap uitbesteden. Dat kan echt niet meer.

Mag er dan niets meer uitbesteed worden? Natuurlijk wel, maar het evenwicht is nu helemaal zoek. De vicieuze cirkel moet nu doorbroken worden. Terug naar evenwicht, trek het infuus eruit. Het nieuwe omgevingsplan is een mooie start om te beginnen om weer zelfvoorzienend te worden. Een nieuw omgevingsplan opbouwen begint met kleine stappen, zelf ervaren en nadenken. ‘Geen tijd’ is geen excuus: met 3 uurtjes per week kom je al een heel eind. Niet door alles lui uit te besteden. Het begint met opleiding en investeren in kwalitatief goede ambtenaren. Zo wordt de gemeente ook weer een aantrekkelijke werkgever voor jonge mensen.

Want zeg nou zelf, heb jij 4 jaar gestudeerd om andermans werk te controleren? Nee toch?!

Weet je niet waar te beginnen met het nieuwe omgevingsplan?  Doe dan mee met de trainingen ‘Zelfstandig werken aan het nieuwe omgevingsplan’.

Het is speciaal ontwikkeld voor RO-ers zoals jij. Het is een praktisch traject dat je werkdruk vermindert. Lees meer.

Gemeenten besteden veel te veel uit. De afgelopen 13 jaar is de gewoonte ontstaan bij afdelingen ruimtelijke ordening om vrijwel alles op het gebied van ruimtelijke planvorming uit te besteden aan stedenbouwkundige bureaus.

De gemiddelde RO-medewerker bij een gemeente is verworden tot een doorgeefluik tussen aanvrager, adviesbureau en omgevingsdienst. De RO-ambtenaar staat aan de zijkant van het voetbalveld en doet zelf niet actief mee. Zo jammer!

Dat is eigenlijk heel vreemd. De meeste medewerkers op die afdelingen bij de gemeente zijn hoog opgeleid (HBO of WO). Zeg nou zelf: je kunt toch veel meer dan planologische procedures begeleiden, andermans werk controleren of mails doorsturen naar de omgevingsdienst? Heel gek dat het zo gaat, want veel kennis blijft zo onbenut en wordt ook niet echt gestimuleerd. Dat kan echt anders!

Waarom bij het omgevingsplan?

• het omgevingsplan is voor iedereen nieuw, ook voor bureaus. Iedereen begint min of meer opnieuw
• taak van de gemeente: het vaststellen van een omgevingsplan is een gemeentelijke taak, daar hoort ook inhoudelijke kennis bij
• Regie terug in planvorming: de gemeente moet de lijnen uitzetten bij planvorming, niet de marktpartijen.
• Inhalen van achterstand: zonder praktische oefeningen met het omgevingsplan, doe je geen praktische kennis op. Ga er dus mee werken.
• Doorbreken van vicieuze cirkel: het opbouwen van een nieuw omgevingsplan kost tijd. Door er nu mee te beginnen, doe je kennis op en bouw je gestaag aan het nieuwe omgevingsplan.
• Het is leuk om nieuwe kennis op te doen!

Hoe begin je?

Om een goed begin te maken, helpen wij je graag op weg. Doe mee met de cursus ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan!‘. In 10 praktische sessies bouw je samen met je collega’s aan het nieuwe omgevingsplan. Meer lezen.
Eerst uitproberen? Doe mee met een proefles.

Regie omgevingsplan moet naar gemeente!

De afgelopen 13 jaar is er de gewoonte ontstaan bij gemeenten dat vrijwel alles op het gebied van ruimtelijke planvorming wordt uitbesteed aan stedenbouwkundige bureaus en adviesbureaus. Ik zie dat al enige tijd met lede ogen aan. De ambtenaar ruimtelijke ordening (RO-medewerker) is verworden tot een doorgeefluik tussen aanvrager, adviesbureau en omgevingsdienst. Dat is heel vreemd want de meeste RO-medewerkers bij gemeenten zijn hoog opgeleid (HBO en WO). Ze kunnen veel meer dan planologische procedures begeleiden of mails doorsturen. Veel kennis blijft op deze manier onbenut en wordt ook niet gestimuleerd.

Een organisatie die alles uitbesteed is hol van binnen. Er is amper nog kennis aanwezig. Getalenteerde hoogopgeleide medewerkers raken op den duur gefrustreerd en vertrekken na een paar jaar. Het is ook niet aantrekkelijk om bij zo’n organisatie te werken. Daarnaast is het ook maatschappelijk onverantwoord. Het is de taak van een gemeente lijnen uit te zetten op het gebied van de ruimtelijke ordening in de gemeente en besluiten te nemen, zoals het verlenen óf weigeren van vergunningen.

Voorbereiding van besluiten is de grootste oorzaak van vertraging van bouwprojecten – Met alle uitdagingen waar we nu mee te maken hebben, zoals huizentekort, klimaatverandering en energietransitie, heeft Nederland gemeenten nodig met krachtige en kundige medewerkers. Medewerkers die in staat zijn besluiten goed voor te bereiden voor het college en de raad, zoals voor vergunningen en plannen. De voorbereiding van besluitvorming moet sneller. Initiatiefnemers van plannen moeten sneller weten waar ze aan toe zijn: meewerken, bijstellen of weigeren. Dat gaat niet zonder ervaring en kennis van zaken van RO-ambtenaren. Vooral de voorbereiding van planologische procedures duurt nu eindeloos lang. De hete aardappel wordt vaak doorgeschoven: geen beslissing durven nemen door een groot gebrek aan kennis, de Omgevingsdienst schopt de bal weer terug naar de gemeente, en een gebrek aan moed om ook eens in een vroeg stadium NEE te zeggen tegen een project. De markt heeft behoefte aan duidelijkheid.

Het is maatschappelijk onverantwoord om vrijwel alles op het gebied van de ruimtelijke inrichting van een gemeente uit te besteden aan marktpartijen. Het nog meer verkorten van procedures is geen oplossing, wel het opleiden van eigen medewerkers, ervaring laten opdoen van denkwerk en meer inhoudelijk werk zelf doen. Het is te belangrijk om dat geheel aan de markt over te laten.

Gemeente roept vanaf de zijlijn en doet zelf niet mee. De RO-medewerker bij een gemeente, zoals omgevingsjuristen, planologen en beleidsmedewerkers, staan nu veel te vaak aan de zijkant van het voetbalveld en doen zelf niet mee. Ze beoordelen met weinig kennis plannen van marktpartijen. Dit tot grote ergernis van veel ontwikkelaars en andere initiatiefnemers van bouwplannen. Er wordt vanaf de zijlijn geroepen dat het voetbalspel beter moet en er is vaak veel kritiek op de voetballers. Roepen vanaf de zijlijn is echter gemakkelijker dan zelf in het veld staan. Dat geldt ook voor ruimtelijke plannen maken en het opstellen van visies. De RO-ambtenaar moet zelf weer plannen gaan maken en nadenken over regie en inhoud.

Mag er dan niets meer uitbesteed worden? Natuurlijk wel, maar het moet wel aanzienlijk verminderd worden. Het evenwicht is nu helemaal zoek, dat moet terug. Een sterke gemeente is nodig naast dominante marktpartijen. Geen zwakke gemeente zonder kennis in huis.

De Omgevingswet is dé kans om de regie weer terug te nemen voor de gemeente. Het omgevingsplan is nieuw voor iedereen, ook voor adviesbureaus en stedenbouwkundige bureaus. Dat betekent dat iedereen met dezelfde kennis begint aan het avontuur dat omgevingsplan heet. Een omgevingsplan maken begint bij de basis: je moet uitproberen, software leren kennen, lezen, testen en fouten durven maken. Het is jammer dat RO-ambtenaren dat niet meer durven. Ze zijn gewend geraakt aan het uitbesteden en denken dat ze het zelf niet kunnen. De Pavlov-reactie bij de gemeente bij alles wat nieuw is en moeilijk: ‘dit gaan we uitbesteden’. ‘Ik heb hier geen tijd voor’. Er zit veel angst en onzekerheid achter deze smoezen.

De Omgevingswet is een grote reis, van vallen en opstaan. Donkere steegjes inlopen, een omweg maken en weer vorderingen maken. Voor ons bedrijf was een grote les: met weerstand omgaan, van collega’s die alles bij het oude willen laten, excel-denken loslaten, bestemmingsplan-denken verlaten en fouten durven maken. Ook de angst om als deskundige te falen. Je werkt immers al meer dan 20 jaar in dit vakgebied. Door iets nieuws te leren wordt je werk weer een stuk interessanter en leuker. Je zult alleen wel kennis moeten op doen. Het gaat niet vanzelf! Ga dus beginnen.

Hoe? Doe mee met de praktische cursus ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan!‘. Speciaal voor RO-medewerkers van gemeenten. Meer lezen of neem contact op. We vertellen je graag meer.

RO-medewerkers bij gemeenten overbelast

Bij veel mensen zal dit verbazing wekken. ‘Ambtenaren? Die hebben toch niets te doen? Dat is een misvatting. Afdelingen ruimte of ruimtelijke ontwikkeling bij gemeenten draaien overuren. Naast het reguliere werk dat vol zit met aanvragen die nog ‘even’ voor 1 januari 2024 in procedure moeten worden gebracht, doen ze ‘het omgevingsplan’ er ook ‘even’ bij.

Herkenbaar? Vaak worden er door RO-medewerkers ook nog allerlei webinars gevolgd en sturen ze elkaar allerlei handreikingen toe over het omgevingsplan. Dat klinkt goed, maar het leereffect is laag. En mentaal heel belastend, je hoofd raakt steeds voller. Zeker als het alleen online is.

Hoe krijg je het nieuwe omgevingsplan onder de knie ondanks alle drukte?

Door tijd te blokken en praktisch te oefenen in de software én fouten te maken. Is het echt zo simpel? Ja. Door te ervaren leer je, niet door meer te blijven lezen of nog meer webinars te volgen. Hierbij enkele tips:

• Begin klein
  Log in de gemeentelijke software en bekijk eens het casco-omgevingsplan dat erin staat. Begrijp je hoe het is ingedeeld? Snap je de artikelstructuur en opbouw? Het begint met dit kleine ministapje: inloggen. Ook al heb je geen affiniteit met software, doe dit eens. Het helpt echt.
  
• Blok je agenda voor 3 uren per week
  Reserveer tijd en blok je agenda voor 3 uren per week voor het omgevingsplan. Vooral bij drukte is het belangrijk tijd te reserveren en je agenda te blokkeren. ‘Ja, maar ik ben te druk‘, ‘Mijn collega’s hebben me nodig‘, ‘Ik kan dit echt niet maken‘. Ik heb alle excuses al gehoord. Het is echt onzin. Als jij er morgen niet meer bent, loopt alles gewoon door. Het is verder een investering in jezelf. Doe dat dus!
• Stop met handreikingen lezen en volgen van webinars
  Je hebt al genoeg gelezen over het omgevingsplan, en dat geldt ook voor webinars. Het leereffect is laag. Met praktisch oefenen bereik je het meest.

Kun je wel een steuntje in de rug gebruiken?

–>Volg de praktische sessies van ‘Het omgevingsplan platgeslagen!‘

Leer Stap-voor-Stap over:

• de opbouw, structuur en hoofdlijnen van het nieuwe omgevingsplan
• werken in de software
• opstellen deel-omgevingsplan aan de hand van praktijkvoorbeelden
• inzicht in stappen die gemeente moet zetten om met wijzigingen om te gaan
• welke rol de gemeente het stedenbouwkundige bureau kan geven

Hoe

• 4 sessies van 3 uren
• je werkt in de gemeentelijke software
• aan de hand van praktijkcasus

Eisen deelname

• minimaal 6 personen, maximaal 10 personen per gemeente
• gemeente heeft een eigen nieuw casco in software. Zo niet volg dan het Programma ‘In 6 stappen naar een nieuw omgevingsplan!‘
• je hebt minimaal 3 jaren praktijkervaring bij een gemeente opgedaan
• je hebt basiskennis van het omgevingsplan

Meer weten? Maak een belafspraak of mail. We vertellen je graag meer!