Steeds vaker komen bij gemeenten klachten binnen over geuroverlast van houtrook in open haarden en houtkachels. In verband met de hoge energieprijzen zullen mensen hier naar verwachting ook vaker gebruik van maken. Een open haard of houtkachel is voor de een warmte en gezelligheid, maar kan voor de ander overlast veroorzaken. Niet eenvoudig voor de gemeente. Vooral ook omdat er bij veel gemeenten noodgedwongen keuzes moeten worden gemaakt bij handhaving: je kunt immers niet alles handhaven. Dit is vaak ook ingegeven door gebrek aan personeel en budget.

In een uitspraak van 5 november 2021 heeft de rechtbank Zeeland – West Brabant uitspraak gedaan over een verzoek om handhaving vanwege ondervonden overlast van houtrook van een houtkachel. Eisers hebben last van prikkende ogen en stank in hun woning. Volgens hen is particuliere houtstook de belangrijkste bron van fijnstof en fijnstof is schadelijk voor de gezondheid van de mens. De gemeente heeft het verzoek om handhaving afgewezen.

De rechtbank is van oordeeldat het onderzoek beperkt is geweest nu slechts eenmaal een ambtenaar ter plaatse is geweest om te ruiken of sprake was van overmatige geurhinder. Het college had meer onderzoek kunnen doen. Dit laat echter onverlet dat dit onderzoek, zelfs als het was uitgevoerd door een zogenaamd gecertificeerde neus, niet had kunnen bijdragen aan het door eisers gewenste resultaat, namelijk het vaststellen van overmatige houtrookoverlast. Er zijn immers geen normen vastgesteld waaraan getoetst kan worden. Verder bestaan geen algemeen aanvaarde inzichten ten aanzien van de vraag, of en zo ja, onder welke omstandigheden en bij welke frequentie, rook afkomstig van gebruik van een houtkachel schade aan de mens toebrengt. Het door eisers ingebrachte kennisdocument ‘Houtstook in Nederland’ geeft geen eenduidige norm bij welke mate van blootstelling onder welke frequenties en omstandigheden de rook schadelijk is voor de gezondheid.(…)” Lees meer in r.o. 5.1.  

Belangrijke overwegingen voor de gemeente – Hoewel het verzoek om handhaving is afgewezen en de rechtbank hierin meegaat, is het de vraag of de gemeente er regels voor moet opstellen in het nieuwe omgevingsplan. De gemeente kan namelijk in het omgevingsplan regels over geur opstellen om geuroverlast tegen te gaan en om de gezondheid te beschermen. Welke geurnormen moeten er worden opgenomen? In het kader van deregulering: wil de gemeente hier regels over opstellen? Immers indien er regels in het omgevingsplan worden opgenomen moet er ook budget en menskracht zijn om te handhaven. Een andere vraag: wil de gemeente zich hier mee bemoeien? Hoe groot is het probleem? Proportionaliteit speelt ook een rol. Willen we overal regels voor opstellen? Aan de andere kant heeft houtstook en fijnstof gevolgen voor de fysieke leefomgeving. De bouwtechnische eisen voor schoorstenen van open haarden staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Op de site van Infomil staat al veel informatie. Voor inspiratie over regels in het omgevingsplan, lees https://iplo.nl/thema/lucht/regels-houtstook-vanuit-woningen/.