De Omgevingswet is veel meer een ICT-project dan een wetgevingsproject. Het is lastig om het ICT-gedeelte voor elkaar te krijgen. Hoewel het uiteindelijke doel er mooi uitziet, is de weg er naar toe vol met kuilen, wegopbrekingen en omwegen. In een tussentijdse quickscan van KOOP worden duidelijke conclusies getrokken:
- de beoogde inwerkingtreding van 1 juli 2022 wordt niet gehaald
- het ontbreekt aan een gedeeld totaaloverzicht
- eigenaarschap is versnipperd: wie is eindverantwoordelijke?
- meerdere keren opnieuw bouwen van standaarden en software
- vertrouwen tussen partijen is niet goed
- enzovoorts.
Verschillende werelden – Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat het grote probleem is dat er vanuit verschillende werelden wordt gekeken naar het project Omgevingswet. Grofweg vanuit een juridische bril en vanuit een ICT-bril. Daarnaast bestaat er ook nog de weerbarstige gemeentelijke praktijk van alledag. Neem alleen al het taalgebruik. De ICT-taal van programmeurs is zwart/wit. Woorden als ‘in beginsel’ bestaan niet in ICT-taal. Het is ja of nee. De gemeentelijke praktijk is weerbarstig en vol grijstinten en is lastig te vatten in coderingstaal. De gewenste vertalingen van juridisch taalgebruik in Jip-en-Janneke-taal zijn bijna onmogelijk uit te voeren. Ook vanuit de politiek wordt het tijd om eens toe te geven – in alle geledingen – dat de dagelijkse realiteit complex is en dat niet alles te vatten is in regels. Het samenvoegen van vele wetten in de Omgevingswet is niet simpel. Het marketingverhaal van het ministerie is dat het allemaal veel simpeler wordt. Dat is gewoon niet waar. Het wordt pas simpeler als er regels worden afgeschaft en dat is in de praktijk lastig. Ook leven we in een maatschappij waarin we alles willen regelen en vastleggen. We vinden het doodeng om het aan mensen over te laten. Met name vanuit de overheid is een extreme controledrift gaande: check, check doublecheck. Niets mag aan het toeval overgelaten worden. Modellen die zogenaamd de werkelijkheid weergeven. Dit is een illusie waar veel mensen in geloven. Wat zou er gebeuren als we mensen meer vertrouwen en meer loslaten? Het lijkt mij een mooi experiment!