Sneller bouwen is het credo – Het Rijk lijkt de regie weer te nemen in wonen en ruimtelijke ordening. Volgens een brief van 14 februari 2022 is volkshuisvesting een van de kernopdrachten van de overheid. Dit betekent het herwinnen van de publieke ruimte op het vrije spel der krachten, aldus de brief. Het is goed nieuws dat het Rijk zich weer actief gaat bemoeien met ruimtelijke ordening. Hoewel de Omgevingswet nog gebaseerd is op het tegendeel: het Rijk laat hier de teugels vieren (decentralisatie) en laat vrijwel alles aan de gemeente over, is er dus weer een tegenbeweging te bespeuren. Dat is goed nieuws!

Nederland is een klein land en het is noodzakelijk dat er ook op helicopterniveau gekeken wordt naar de ruimtelijke inrichting van een land. Dat kan niet op lokaal niveau en binnen de gemeentegrenzen. Op lokaal niveau spelen te veel persoonlijke belangen en het is lastig op dit schaalniveau het totaaloverzicht te behouden. Dat is wat anders voor het verlenen van vergunningen of voor lokale bedrijvigheid. Dat kan prima op gemeentelijk niveau, maar de ‘piketpalen’ van belangrijke onderwerpen moeten door het Rijk worden geslagen. Een hoofdkader waar eenieder binnen moet blijven. Daar binnen mag de gemeente op lokaal niveau opereren en is vrijheid van handelen nodig. Een overheid die slechts faciliteert in ruimtelijke ordening is bestuurlijk failliet. Daar hebben bewoners niets aan.

Sneller bouwen, minister de Jonge? Schaf dan de participatie af! – In maart 2022 wordt de Nationale Woon- en Bouwagenda gepresenteerd door de minister. Versnelling van bouwen is volgens de minister gewenst. Dat klinkt heel stoer en daadkrachtig, maar hoe gaat dat gebeuren in een land vol inspraak, participatie of hoe het ook mag heten? Onder de Omgevingswet moet er nog meer participatie plaatsvinden. Het onderwerp staat nu ook bovenaan de agenda van lokale bestuurders. De wettelijke procedures voor het bouwen mogen dan wel korter worden onder de Omgevingswet, maar als aan de voorkant meer aandacht moet worden besteed aan participatie en inspraak, dan is er geen sprake van versnelling. Integendeel.

Participatie bij een bouwproject kost heel veel tijd en zeer veel geld: mensen informeren, inspraakavonden, inloopmiddagen, een participatiespel via Ipads, ambtenaren die behalve mondeling, ook weer schriftelijk moeten reageren, verslaglegging, inspreken bij raadsvergaderingen, etc. Eindeloos kan dit doorgaan, en nog doen gemeenten en initiatiefnemers het niet goed. Er zijn zelfs wethouders die participatie willen bij vrijwel alle bouwwerken. Ja, die bestaan echt. Qua stemmen kan een lokale bestuurder hiermee scoren. Alle initiatiefnemers moeten nu zelf inspraak organiseren en aan kunnen tonen dat die goed is verlopen. Dat kost heel veel tijd. Dus minister de Jonge: vertel eens het eerlijke verhaal en ga niet verbloemd zeggen dat die gemeenten het weer helemaal verkeerd doen! De bouwpraktijk, ruimtelijke ordening en menselijk gedrag zijn zeer complex en weerbarstig. Sneller bouwen is niet simpel. Dan laat ik de opgaven voor de energietransitie en stikstof nog buiten beschouwing…